Positief onderwijs: hoe start je ermee?

Er zijn verschillende aanvliegroutes om met positief onderwijs te starten. Op de World Positive Education Accelerator (WPEA) in Dallas kwamen we onder andere deze drie inspirerende voorbeelden tegen van een docent, bestuurder en een ouder. Zij zijn op verschillende plekken in de wereld bezig om positief onderwijs vorm te geven.

 

Hun verhalen laten mooi zien hoe vernieuwing kan starten: soms vraagt het maar één gedreven persoon die de vaste overtuiging heeft dat we in het onderwijssysteem het potentieel van jongeren - en ook van onszelf - nog beter kunnen benutten door óók te investeren in welbevinden.

Een vak dat raakt

Het verhaal van dr. Laurie Santos, docent psychologie aan de universiteit van Yale 

Het populairste vak op de universiteit van Yale ooit gaat over hoe je een gelukkig(er) leven kunt leiden. Docent dr. Laurie Santos maakte zich zorgen over de stijging van depressies en psychische klachten onder studenten aan de Universiteit. Deze hadden in toenemende mate  te maken met angst voor toetsen en cijfers, zorgen over hun toekomst en stress door te veel werk en een grote prestatiedruk. Studeren was eigenlijk lang niet zo leuk als de lachende gezichten op de website van de Universiteit beloofden. En ze trok zich dat aan. Waren er manieren om aandacht te besteden aan het welzijn van haar studenten? En te zorgen dat studeren wel die fijne tijd was, zoals ze die zichzelf van vroeger herinnerde?

 

Uiteindelijk kreeg ze het idee om een psychologiecursus aan te bieden. Het nieuwe vak werd ‘positive psychology and the good life’ genoemd. Het had een ‘inhoudelijke’ track (leren over positieve psychologie concepten en theorie) en een ‘praktijktrack’ (oefeningen om tot een gelukkiger leven te komen: studenten moesten echt aan de slag).

 

Na zes dagen hadden 1200 studenten (maar liefst een kwart van alle Yale studenten) zich aangemeld - boven alle verwachtingen (de meeste cursussen trekken rond de 40-50 studenten). Dit was in één keer het populairste vak ooit. Voor Santos een teken dat de behoefte onder studenten om na te denken over jezelf, je leven en studie groot was. Het bijzondere aan dit verhaal is dat ze - vanwege de grote van de groep - les moest geven in een concertzaal omdat er op de campus geen collegezaal is waar 1200 studenten in kunnen.

 

Wat mij in dit voorbeeld raakt is de positieve kracht en het bereik dat dr. Santos heeft. Een echte verschilmaker in het onderwijs.

 

De gehele school-benadering

Het verhaal van Hèctor Escamilla, schoolbestuurder aan de universiteit Tecmilenio in Mexico 

Een paar jaar geleden daalde het studentenaantal van Tecmilenio, een private non-profit universiteit in Mexico. Het ging niet goed met het instituut. Hèctor Escamilla vertelde ons: "We raakten teveel studenten kwijt en we moesten iets doen". 

 

Al snel kwamen ze op het idee om met verschillende betrokkenen een nieuwe visie te bedenken. Met het verlangen om weer een aantrekkelijke universiteit te worden. Een universiteit die van betekenis is voor studenten, de omgeving, organisaties, docenten en ander personeel. En het vertrekpunt was daarbij: laten wij niet bedenken wat mensen willen, maar het ze zelf vragen.

 

Ze hebben een Appreciative Inquiry-achtige aanpak gevolgd. Dat betekent dat ze in het maken van de nieuwe visie met alle betrokkenen  onderzoekend en gericht op een goede dialoog met elkaar zochten naar ‘common ground’. Daar kwam deze visie uit: "Wij willen helpen studenten - en andere betrokkenen - hun levensdoel (purpose) te vinden en volgen".

 

Hector heeft als schoolbestuurder voor mij een inspirerend verhaal omdat hij een indrukwekkend ontwikkelproces in gang heeft gezet. Met als resultaat dat studenten kunnen werken aan hun academische vaardigheden maar er ook een sterke nadruk op het verhogen van ieders welzijn ligt. Omdat iedereen in de school ook bezig is met zijn of haar ‘purpose in life’: waar doe je het voor en hoe kan wat je vandaag leert daar weer aan bijdragen? Dat geeft de vakken voor de studenten en het werken voor de docenten veel meer diepgang en relevantie.

 

Strength-based opvoeden

Lea Waters maakte mij bewust van een belangrijk aspect van positief onderwijs, namelijk de invloed van de leefomgeving van leerlingen thuis. En de sleutelrol van ouders hierin.

Ze zei: "Als je met positief onderwijs bezig bent - waar je onder meer talenten ontdekt en versterkt, een growth mindset ontwikkelt bij studenten en life skills ontplooit - en ze komen thuis in een ongestructureerde omgeving, waar er geen aandacht voor dat soort aspecten dan is alles wat je op school doet minder effectief. Het gezin is immers een sterke bron van waaruit jongeren zich ontwikkelen".

 

Ze kwam tot de ontdekking - ook bij haar zelf - dat ze graag als ouder meer wilde weten over bijvoorbeeld het ontwikkelen en versterken van talent. Oftewel: hoe kun je op een strength-based manier je kinderen opvoeden.

 

Ze is vanuit haar fascinatie als ouder - en zelf als kind met een moeilijke jeugd - onderzoek gaan doen naar strength-based opvoeden en hoe dat bijdraagt aan het verhogen van welzijn en prestaties. Ze kwam erachter dat ouders het fijn vinden om hulpmiddelen te krijgen om dat te kunnen doen. Daarbij gaf ze aan dat ouders zelf ook over het algemeen graag hun talenten ontdekken, een growth mindset ontwikkelen en na willen denken over hun eigen welzijn.

 

Wat ikzelf leer van het verhaal van Lea is dat ouders vaak dezelfde behoeftes hebben als dat wat wij onze leerlingen leren. Het zou dus heel mooi zijn om in gezamenlijkheid - ouders, docenten en leerlingen – op te trekken in het verhogen van het welbevinden en de ontwikkeling van jongeren en onszelf.

 

 

Voor wie nog meer wil lezen over Positief Onderwijs: dit artikel gaat in op vragen als: Waar komt die belangstelling vandaan, en wat is Positief Onderwijs? Hoe geef je het vorm in de klas of in school? En hoe (en waar) start je als je hier meer mee wilt?