Innovatie & veranderingOnderwijs
De Vlaamse minister van Onderwijs wilde graag een nieuwe richtinggevende visie en bijhorende toekomstconcepten voor het onderwijs. Een sterk en aantrekkelijk toekomstbeeld dat bovendien oplossingen zou bieden voor actuele problemen. Deze zou kunnen dienen als poolster: koersbepalend voor het vormgeven van concrete verbeteringen en vernieuwingen in het hele onderwijsveld.
Het ijkpunt werd 2030. En de centrale vraag: welke toekomst zien we voor het onderwijs in onze samenleving als we zover vooruit kijken?
Aanpak
Het project, dat startte in 2012, kende vier fasen: analyse, ontwerp, participatie en verspreiding. Wij ondersteunden de eerste drie fasen.
Tijdens de analysefase maakten we in samenwerking met Joseph Kessels een wetenschappelijk onderbouwd essay over de toekomst van het Vlaamse onderwijs. Dit diende als inhoudelijk startpunt en fundament voor meer dan 40 diepte-interviews over onderwijs met ‘denkers’ in de samenleving: kunstenaars, journalisten, politici, business leaders, religieuze leiders… Daarnaast werden focusgroepen gehouden met leerkrachten, ouders en leerlingen. Een verslag met de uitkomst van deze fase werd gepresenteerd aan de minister.
Voor de ontwerpfase organiseerden we een vijfdaags Design Lab. We vroegen een divers samengesteld en internationaal team van twaalf mensen om prototypes uit te werken voor de school als aantrekkelijke leer- en werkplek, gebaseerd op de input uit de analysefase. De werkvormen waren een mengvorm van het Helsinki Design Lab met ‘rapid prototyping’ en waarderend onderzoek. De deelnemers gaven hun prototype een overkoepelende titel: ‘What if schools became a learning park?’ Met als ondertitel: ‘een aantrekkelijk en effectief alternatief voor de post-industriele manier waarop onze scholen nu vooral zijn gebaseerd’.
De ontwerpweek leverde inspirerende concepten op. Op basis hiervan begeleidden we een participatief congres voor meer dan 300 stakeholders die het hele onderwijsveld vertegenwoordigden. Hier zijn de prototypes verder verrijkt en versterkt.
De inhoudelijke opbrengsten zijn gebundeld in een document dat is voorgelegd aan de minister van Onderwijs en de officiële inspraakorganen. Het diende als input voor een studiedag, en diverse memoranda en wordt tot op vandaag internationaal gebruikt als toekomstconcepten voor onderwijsvernieuwing.
Impact
De inhoudelijke visie was niet de enige opbrengst van dit proces. Het project had voor betrokkenen de waarde aangetoond van een brede maatschappelijke dialoog over de plaats en toekomst van onderwijs in een samenleving. Voor het vervolgen van dit gesprek zijn diverse initiatieven genomen. Eén daarvan is een online platform waar concrete verhalen van innovatie in het onderwijs worden gebundeld en gedeeld. Ook het ontstaan van dat initiatief hebben wij begeleid. En het is tot op de dag van vandaag een plek waar ideeën en initiaven uit de praktijk verder worden uitgewerkt en uitgewisseld.