Leercultuur: van praten naar doen

Door: Mariël Rondeel

#Activiteiten   #Inspiratie   #Projecten  

Als onderdeel van het project Excelleren.nu heb ik in 2011 samen met vijf collega HRD-adviseurs 30 MKB organisaties uit de Kinderopvang en Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening een eindje op weg geholpen bij de versterking van hun leercultuur. Een initiatief van MKB Nederland en branche organisatie FCB. Eerder blogde ik er al over. Inmiddels zijn we ruim een jaar verder en is het tijd om de balans op te maken. Hoe zijn we aan het werk gegaan en wat heeft dat opgeleverd?

Leren verbinden met ambities en urgentie

Leren is een middel en geen doel. Het gaat erom dat medewerkers slimmer, sneller of beter worden in hun werk. Leerprocessen die dat mogelijk maken, dragen positief bij aan het functioneren van medewerkers en aan de impact die zij hebben op de organisatie. Leercultuur is best een abstract begrip. Je kunt er lang over filosoferen. Wat wij wilden was leercultuur doen. Laten zien hoe je een cultuur kunt creëren van experimenteren, reflecteren en nieuwe kennis ontwikkelen.

In het project hebben we daarom telkens gezocht naar urgente ambities. Wat doet er nu toe voor deze organisatie of voor dit team? Hoe kunnen we die ambitie aangrijpen om leren en ontwikkelen een impuls te geven? Het gaat dan om ambities als verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening in de kinderopvang. Of de ontwikkeling naar gebieds- en wijkgericht werken in de maatschappelijke dienstverlening. Die ambities hebben we benut als motor om in actie te komen.

We hebben dus niet de focus gelegd op het creeren van leercultuur ‘op zich’, maar op het versterken van een lerende manier van werken binnen de context van een bepaalde vernieuwing.

Opleidingsbeleid of aan de slag met leren van elkaar

Een voorbeeld: een welzijnsorganisatie wilde opleidingsbeleid ontwikkelen. Achter die wens bleken twee problemen schuil te gaan. Ten eerste kenden mensen elkaar en elkaars werk niet goed, waardoor de dienstverlening naar cliënten minder efficiënt verliep. Bovendien wilde men toe naar een situatie waarin medewerkers makkelijker elkaars taken konden overnemen. Die twee vraagstukken hebben we als vertrekpunt genomen. En in plaats van dat we beleid zijn gaan schrijven, hebben we met de medewerkers om tafel gezeten en praktijkervaringen gedeeld. Dat leidde tot meer begrip voor elkaar en andermans werk. Vervolgens hebben we aan de hand van effectieve leerervaringen samen een plan gesmeed om de werkplek vaker en meer bewust als leerplek te benutten. Zo lag er aan het eind geen opleidingsbeleid-op-papier, maar leerden mensen wel meer en bewuster van hun werk en van elkaar.

Niet voor maar met medewerkers veranderen

Veranderingen zijn soms goed bedacht en gepland, maar slaan in de praktijk niet altijd aan.

Mensen lopen het hardst voor hun eigen plan! We hebben in het project mensen daarom verleid om te experimenteren met veranderingen en zelf instrumenten te maken die de gewenste verandering ondersteunen. Zo ontwikkelden ze eerstehands kennis. Dat is kennis die je niet hebt van horen zeggen, maar die je zelf hebt verworven en daardoor beter blijft hangen. En zo ontstaat ook direct een lerende manier van werken. Een klein experiment.

Medewerkers weten vaak haarfijn te vertellen welke verbeteringen ervoor zorgen dat cliënten nog tevredener zijn. Je moet ze er wel naar vragen. In dit project zagen we dat mensen dan meteen klaar staan om de handen uit de mouwen te steken en nieuwe wegen te bewandelen.

Medewerkers gingen bijvoorbeeld zelf bedenken hoe ze meer in lijn met het kwaliteitsbeleid kunnen werken. Of hoe ze elkaars werk konden leren kennen.

Wat levert dat allemaal op?

Volgens de monitoring door CINOP heeft deze manier van werken geleid tot een verbetering van de kwaliteit van producten en diensten, een betere samenwerking met collega’s, personeel dat duurzamer inzetbaar is, een grotere bereidheid om mee te gaan met veranderingen in het werk en een grotere arbeidsproductiviteit. De tevredenheid van de ondernemers over de uitgebrachte adviezen is groot.

Meer lezen over onze werkzaamheden en ervaringen? Kijk op de website van FCB

Of op de website van projectleider Joke van Alten

In het voorjaar verschijnt een artikel over het project Versterken Leercultuur in het Tijdschrift voor Ontwikkeling in Organisaties TvOO.