Mijn why: 'Developing stories of the oppressed'

par: Martijn van Ooijen

Cette page n'est pas disponible en français - Vue en Néerlandais:

Dat was het antwoord op de vraag: ‘waarom doe je het werk wat je doet?’. Terwijl ik de zin voor het eerst uitspreek, kijken zo’n 40 collega’s mij vragend en misschien ook wel bevestigend aan. De volgende collega in de kring vertelt zijn zin. En ik denk ondertussen: was ie te heftig? In deze blog onderzoek ik het zinnetje en het waarom van mijn werk. Deze ‘why’ kleurt mijn profiel als verhalende veranderaar. 

The oppressed

Het meest in het oog springend is waarschijnlijk 'the oppressed'. Maar wie zijn dan die onderdrukten? Verhalen onderdrukken mensen, teams, organisaties en samenlevingen. Ze onderdrukken mij ook. Niet zozeer in de zin van fysieke onderwerping of mishandeling, maar eerder als een mentale blokkade, die mogelijk wel een lichamelijk effect kan hebben overigens. Op het moment dat ik steeds tegen mezelf zeg dat ik te dik ben (of overal posters zie van dunne mensen), ga ik mijzelf geremd voelen om te eten. Op het moment dat ik lees dat ik nu zonder zonden moet zijn om straks in de hemel te komen, wordt het huidige leven minder leuk. Op die manier kan een verhaal een mens (of mensen) onderdrukken. Publieke media publiceren ook verhalen die een onderdrukkende werking hebben. 

Theatre of the oppressed

De gedachte van Augusto Boal was namelijk dat mensen in onze samenleving onderdrukt worden door het schouwspel dat zich voor hen afspeelt in het publiek theater. Je hebt als mens weinig invloed op alle berichtgeving in de krant of de manier van praten door politici. Woorden waar ik mij nog wel aan stoor zoals: “kopvoddentax” van Geert Wilders of de zin van Trump: "When Mexico sends its people, they're not sending their best. (..) They're bringing drugs. They're bringing crime. They're rapists". Augusto legt in zijn boek uit hoe hij van spectators (toeschouwer) naar spect-actors (toeschouwer-acteur) wil gaan. Met andere woorden: dat het publiek meepraat en meedoet in het theater. Dat impliceert het vergroten van de mogelijkheden om als publiek figuur met je publiek in gesprek te gaan en dat mogelijkheden tot actie worden vergroot. De scheiding tussen theater en publiek moet zo klein mogelijk zijn. 

Autonomie

Of het nu is in teams, persoonlijke coaching, of organisatieontwikkeling, het verkleinen van de afstand tussen degene die onderdrukt wordt en het onderdrukkende verhaal, is een belangrijk doel voor mij. Dat betekent onderzoek doen naar de verhalen die inwerken op de autonomie van een persoon of groep mensen. Mijn ‘why’ gaat over die autonomie vergroten door deze verhalen te onderzoeken en mensen uit te nodigen om hun auteurschap te vergroten. Als mensen door het onderzoek naar deze verhalen, ruimte ervaren om iets anders te gaan doen, is dat voor mij waardevol. Zo heb ik zelf ondervonden hoe de bijbel als verhaal een grote werking op mij had. Ik schrijf hier lichtjes over in een eerdere blog. 

Developing stories

Vorige week heb ik een werkconferentie begeleid met 220 mensen van een jeugdzorginstelling. Het verhaal dat hen onderdrukte (zo stelde een ontwerpteam van mix-max medewerkers van tevoren vast) was het verhaal van afdelingen van mensen die soms compleet langs elkaar heen werken. Mensen ervaren geen ruimte om hier zelf verandering in aan te brengen. In de conferentie ‘Grensverleggend werken, hoe doe ik dat?’ spraken 220 spect-actors een gehele dag met elkaar over de ontwikkeling van hun persoonlijke en gezamenlijke verhalen over betere zorg en samenwerking. 

Joeri Kabalt, Martijn van Ooijen, Koen Weber en Lieve Scheepers werken als organisatieadviseur en coach veel met verhalen en narratieve technieken. Om betekenis en beweging te creëren binnen individuen, teams en organisatie-veranderprocessen. Ze verzorgen vanaf dit najaar een leergang Verhalend Veranderen.

Meer lezen?

• Theatre of the oppressed - Augusto Boal
• Re-authoring the world: The narrative lens and practices for organisations, communities and individuals – Chene Swart