This page is not available in English - View in Dutch:
In dialoog over de toekomst van het Vlaams onderwijs
Annechien van Buurt in gesprek met Niel Van Meeuwen
In de lente van 2013 startte het toekomstproject 'De school als aantrekkelijke leer- en werkplek in 2030'. Een partnerschap van het Departement Onderwijs en Vorming, de Vlaamse Onderwijsraad en de Koning Boudewijnstichting, met de ondersteuning van minister Pascal Smet, dat zich richtte op een toekomstverkenning van het onderwijs in 2030. Hoe ziet dat er dan uit? Hoe staat het met de rol van de leraar? En spreken we nog van scholen of…?
Mijn collega Niel van Meeuwen was vanaf het begin betrokken bij dit betekenisvolle project, samen met een aantal andere adviseurs van Kessels & Smit. Ik ben benieuwd wat zijn bijdrage is geweest en hoe het project is verlopen, dus interview ik hem op een zonnige lentedag één jaar na de start.
"Het project was verkennend van aard. De voornaamste doelstelling was om een brede maatschappelijke dialoog te houden over hoe we het Vlaamse onderwijs een krachtige en aantrekkelijke plek laten zijn voor kinderen om te leren en voor onderwijzers om te werken. De impliciete doelstelling was om het beleidswerk op het departement te voeden met onze bevindingen en opbrengsten uit de dialoog."
Hoe ben je betrokken bij dit project?
"Het project bood volop ruimte voor onderzoek, nieuwsgierigheid, inbreng en innovatie, en dat is me op het lijf geschreven. Ik voelde me ertoe aangetrokken omdat ik vanuit mijn vak opvattingen heb over leren en ontwikkelen, waarvan ik voelde dat het bij zou dragen aan de dialoog. Bijvoorbeeld, de aandacht hebben voor wie het kind is, wat het meebrengt aan talenten, hoe je vanuit onderwijs kunt bijdrage aan zelfsturing bij het kind. Dit project bood me de gelegenheid om hierop mee te denken en verschillende perspectieven te verbinden. Aan tafel zitten waar de toekomst van het onderwijs gemaakt wordt, is de trigger geweest om erin te stappen."
Wat vind je aansprekend in de aanpak?
"Het project had een krachtige opbouw, waarin ruimte was voor verdieping en vernieuwing. De verkennende fase (literatuurstudie, interviews, focusgroepen en een scenario-oefening) leidde tot een rijke waaier aan inzichten, ervaringen, verwachtingen, uitdagingen … voor ons onderwijs in 2030. Eind augustus 2013 werden tien creatieve personen, van buiten en binnen het onderwijs, uitgenodigd om met dat materiaal aan de slag te gaan.
In de setting van een leer- en ontwerplab kreeg het creatieve team vijf dagen de tijd en de ruimte om een en ander door te denken, te dromen en te ontwerpen hoe de toekomst van het onderwijs er zou kunnen uitzien. Zij ontwikkelden uitdagende toekomstbeelden over leren en onderwijzen in Vlaanderen in 2030. En zij bedachten principes over de weg die we zouden kunnen afleggen om bij die toekomstbeelden uit te komen.
Op 20 november organiseerde het partnerschap een participatieve conferentie om de resultaten van het leerlab te verdiepen en te verfijnen met een bredere groep van stakeholders. Dit was een echte test voor de verschillende toekomstconcepten. De concepten bleken één voor één het gesprek over de toekomst van het onderwijs te voeden en inspireren. En dat was de bedoeling.
In de maanden die volgden werd gewerkt aan de verspreiding van het geleverde werk. Het partnerschap heeft de resultaten van de verkennende fase, het leerlab en de verslaggeving van de participatieve conferentie neergelegd in een globaal rapport en overhandigt aan de minister. Daarnaast werd een speciaal themanummer van Klasse gewijd aan de uitkomsten van het project. Het toekomstproject verbreedt in 2014 tot een maatschappelijke dialoog die een breed draagvlak en betrokkenheid moet creëren."
Hoe kijk je nu terug op het project?
"Met een heel fijn en trots gevoel. Het was geen eenvoudig gesprek. De belangen en opinies over wat hoort en wat nodig is in dergelijke complexe maatschappelijke velden als het onderwijs zijn talrijk. Laat staan dat er een eenvoudige gemene deler gevonden kan worden over de weg die het onderwijs dient te bewandelen. En net dat maakte het project ontzettend boeiend: er zit immers een enorme kracht in deze diversiteit. En voor mij is de essentie van het project geweest om die kracht te verbinden. Ik vind dat dit project er goed in is geslaagd om het gesprek mogelijk te maken dat deze verbinding als effect heeft.
Ondersteuning bieden aan de kracht van de relationele praktijk, ofwel het verdiepte gesprek voeren, is wat we als adviseurs van Kessels & Smit hebben bijgedragen. Gesprekken en dialoog die waarderend, onderzoekend en toekomstgericht zijn. Gesprekken die gaan over dromen, ambities en aspiraties. Gesprekken die gaan over belangen en principes. Daar is dit project ontzettend in geslaagd!"
Voor meer informatie: http://www.ond.vlaanderen.be/onderwijs-2030/
Zie ook het filmpje: