Positie kiezen helpt focussen
Mensen hebben allemaal meerdere talenten. Dat wil niet zeggen dat iedereen een talent is en topvoetballer of minister kan worden. Talenten zijn de natuurlijke patronen die we in de loop der tijd ontwikkeld hebben om succesvol te zijn. Denk aan een moeder die een duidelijk beeld heeft van een sfeervol en opgeruimd huis en haar kinderen weet te verleiden daaraan mee te helpen. Of een leidinggevende die oog heeft voor de eigenheid van medewerkers en hen aanmoedigt hun werk zo in te richten dat zij kunnen doen waar ze goed in zijn. Iedereen heeft zo zijn eigen talenten ontwikkeld en kan daar effecten mee bereiken die zij voor ogen hebben.
Het onderscheiden van talenten helpt om te zien hoe iemand werkt. Toch blijven talenten vaak abstracte grootheden. Hoe kun je nu zien of een succes het gevolg is van jouw talent of misschien een toevallige samenloop van omstandigheden? Hoe herken je in de praktijk die natuurlijke patronen die we talenten zijn gaan noemen? Vaak zijn er meerdere talenten tegelijk aan het werk. Zeker als we ons doel niet (meer) bereiken, zou het prettig zijn om scherp te zien met welke talenten in welke situaties we nu eigenlijk het meest succesvol kunnen zijn. Dan weet je voor welk doel je welke talenten het beste kunt gebruiken. En hoe talenten elkaar kunnen versterken of juist kunnen tegenwerken. Als praten en nadenken over ‘hoe zit het met mijn talenten’ en ‘hoe krijg ik meer energie van mijn werk’ niet meer helpt, maakt een talentopstelling in korte tijd de dynamiek van je talenten zichtbaar. Dat stimuleert om te gaan staan voor wie jij bent.
Verantwoordelijkheid: teveel van het goede
Wendy werkt als teammanager in een retailonderneming. Eén van haar talenten is verantwoordelijkheid. Ze trekt makkelijk taken naar zich toe, omdat ze ziet wat er gedaan moet worden. Twee andere talenten, actiegerichtheid en uitblinken, versterken dit nog.
Zo vult ze alle gaten die haar teamleden laten vallen en is het team erg succesvol. De laatste tijd merkt Wendy echter dat haar gevoel voor verantwoordelijkheid een last begint te worden. Het lijkt wel of medewerkers steeds meer taken aan haar overlaten. Haar overtuiging wordt steeds meer: "als ik het niet doe, doet niemand het." De werkdruk neemt toe en dat leidt bijna tot een burn-out.
Haar talenten komen in een overdrive en de aanvankelijk succesvolle strategie begint zich tegen haar te keren.
Onderzoek de werking van talenten
Het kan Wendy en vele andere mensen helpen om in zo’n situatie te onderzoeken wat er nu precies aan de hand is. De vorm waarmee je het onderzoek naar talenten kunt verdiepen is een talentopstelling. Deze manier van werken is gebaseerd op de uitgangspunten van systemisch werken. Bij deze methode kijk je steeds naar het geheel (de persoon in de situatie) en de delen (talenten) om te zien hoe zij zich tot elkaar verhouden en hoe ze zich verhouden tot een focus, een ideaal. Het gaat niet alleen om de oppervlakkige, zichtbare dynamiek, maar ook om het onderliggende krachtenveld.
In het voorbeeld van Wendy zou kunnen blijken dat zij verantwoordelijkheid als talent heeft ontwikkeld omdat hier al vroeg een appèl op is gedaan. Zij is er heel goed in geworden en ziet veel kansen om dat talent te laten schitteren. Dat patroon heeft ze meegenomen naar haar team van nu, waarin het niet meer goed werkt.
Opstellen van talenten
Een opstelling bestaat uit het fysiek neerzetten van talenten in de situatie. Dat kan door met mensen in een ruimte te werken. Het kan ook in het klein door objecten op een tafel neer te zetten. Het voordeel van de ‘levende’ opstelling is dat je gebruik kunt maken van de ervaring van mensen die meewerken als representant van de talenten. Wat merken zij als ze staan voor dat talent ten opzichte van het doel, de inbrenger of de andere talenten?
De opstelling begint met de vraag van de begeleider wat iemand als focus of ideaal heeft en welke talenten hierin betrokken zijn. De inbrenger kiest vervolgens zelf een plaats in de ruimte, vraagt dan iemand als vertegenwoordiger van de focus en zet deze neer. Tenslotte vraagt de inbrenger een aantal personen als vertegenwoordiger van de talenten en geeft deze een plek. De opstelling die zo ontstaat biedt de mogelijkheid om te ervaren hoe het veld met de focus en de talenten eruit ziet en welke veranderingen mogelijk zijn om meer met de talenten te doen.
In de opstelling van Wendy formuleert ze als focus ‘samen voor resultaat’. Haar talent verantwoordelijkheid heeft ze pal voor zich gezet. De talenten actiegerichtheid en uitblinken plaatst ze achter zich. Ze heeft volop zicht op de verantwoordelijkheid (die groot en sterk aanwezig voelt) maar geen contact met de focus. Een ander talent, strategisch, staat ver weg. De begeleider vraagt de vertegenwoordiger van dit talent wat ze ervaart. Ze zegt dat ze zich als talent niet gezien voelt en geen relatie ervaart tot andere talenten. Wendy voelt de druk van de nabije talenten en de afstand tot de andere. Haar verlangen om samen resultaten te behalen is buiten beeld. Wanneer alle talenten uitgenodigd worden de plaats in te nemen die Wendy het meeste recht doet, ervaart zij ruimte en balans. Verantwoordelijkheid staat nu naast haar en strategisch ook, aan de andere kant. Ze heeft contact met actiegerichtheid en uitblinken die nu wat op afstand staan. In die herpositionering heeft zij weer oog voor al haar kanten en krijgt ze zelf weer de regie om haar talenten bewust te gebruiken.
Regie en focus
Door talenten op te stellen ontwikkelt de inbrenger meer inzicht in de wijze waarop talenten aan het werk zijn. Dat geeft de gelegenheid om anders met deze talenten te gaan werken. Minder vaak een beroep doen op een talent dat te groot is geworden en overactief is. Juist meer gebruik maken van talenten die ondergeschoven zijn geraakt, maar wel degelijk aanwezig. Talenten blijken in opstellingen soms aan elkaar verkleefd te zijn geraakt: ze treden vooral onder druk samen en tegelijkertijd op, waardoor de kracht van beide talenten elkaar juist weer kan opheffen of ze een te sterke impuls vormen. Door de talenten van elkaar te onderscheiden kan de inbrenger zelf weer kiezen of en wanneer hij welk talent gebruikt.
Je kunt talenten zien als een ‘innerlijk team’ dat met elkaar samenwerkt en waarin elk van de teamleden een bijdrage heeft op het moment dat het nodig is om het gewenste doel te bereiken.
Zo gaan de talenten vóór elkaar werken (in plaats van tegen elkaar). Dat kan zelfs een burnout voorkomen. Door een talentopstelling kan iemand letterlijk in beweging komen, zijn eigen overtuigingen en belemmerende patronen herzien en in zijn kracht gaan staan. Je hebt dan zelf weer de regie en kan je talenten gebruiken waarvoor ze bedoeld zijn: succesvol werken aan het doel dat je voor ogen hebt!
Meer weten?
- Topografie van Talent, B. Vos, O&O / NR 4 2013
- Talent in actie 2014, FCE