Oog hebben voor het kleine... Hoe leer je dat?

Job craften gaat over kleine aanpassingen en veranderingen in je werk die grote impact kunnen hebben. Als we in ons werk meer willen inzetten op onze kwaliteiten en talenten, denken we vaak groot: andere werkzaamheden, functietaken afstoten…dingen die best wat voeten in aarde kunnen hebben. Daardoor komt het er vaak niet van of krijgen we het idee dat het zo toch niet kan. Het valt niet altijd mee om de mogelijkheden te zien. Terwijl juist in ‘het kleine’ veel potentie zit; het gesprekje bij het koffieapparaat, de eerstvolgende vergadering eens een andere vraag stellen of in gesprek met die ene collega vertellen wat je bezig houdt. Door hier bewust aandacht voor te hebben, ben je al aan het job craften. Maar ja…hoe zien die momenten er uit? En hoe leer je die ook te benutten?

 

Meekijken over de schouder…

Tijdens de onderzoeksinspiratiedag van de FCE geef ik één van de workshops van de dag. Centraal staat mijn eigen nieuwsgierigheid naar ‘job craften’. Het liefste zou ik 24/7 meekijken over de schouder van mensen die in hun werkpraktijk kleine aanpassingen doen – en daarmee aan het job craften zijn. Ik ben dan benieuwd: Wat doen ze? Wat komen ze tegen? Waar lopen ze tegen aan en wat doen ze dat werkt? Alleen ben ik jammer genoeg geen klein poppetje dat een tijdje bij mensen op hun schouder kan zitten om mee te gluren. Dat moet ik dus net even anders aanpakken. Ik ontwikkel hiervoor de methode van een ’vergrootglassessie’.

 

Het verhaal van Gert Jan onder het vergrootglas

In de workshop onderzoeken we hoe job craften er in de praktijk uitziet door het verhaal van Gert Jan onder de loep te nemen. Gert Jan werkt als projectleider bij een grote overheidsorganisatie. Hij is bewust aanpassingen gaan maken in zijn werk. Ik interview hem in de workshop over zijn ervaring en hij vertelt zijn verhaal. Gezamenlijk met de deelnemers aan de workshop pluizen we zijn verhaal uit op de kleine momenten die werken.

 

Een passie voor het schrijven van verhalen

 

Gert Jan heeft een passie voor het schrijven van verhalen. Een interesse waar hij in zijn werk niet veel mee doet. Tot dat hij met collega’s aan een workshop over sterke punten, talent en job craften  deelneemt. De workshop kwam op een moment dat hij al een tijdje met de vraag van zijn directeur in zijn hoofd zat om mee te denken over de nieuwjaarstoespraak. Met die vraag ging hij, onbewust, de workshop in. Gert Jan werd zich bewust van zijn passie voor verhalen vertellen, en zijn ambitie om maatschappelijke relevantie in zijn werk te hebben. In de workshop werden deelnemers uitgenodigd om een experiment te bedenken; iets wat ze in hun praktijk wilden uitproberen dat ging over werk maken van hun sterke punten.

In de workshop waar Gert Jan aan deelnam, besloot hij de vraag van zijn directeur serieus op te pakken en een verhaal te gaan schrijven. Sterker nog; het werd een sprookje. Aan het einde van de bijeenkomst sprak iedereen zich uit over zijn of haar voorgenomen experiment. Dat expliciteren was een belangrijk  moment. Gert Jan: “Ik had het gevoel dat ik niet meer terug kon”. Hij had zich uitgesproken naar zijn collega’s, maar ook naar zichzelf. En toen begon het eigenlijk pas.

 

 

 

Het sprookje op papier

 

De overtuiging 'verhalen vertellen is wel leuk, maar daar heb ik geen tijd voor' hielp tot dan toe niet echt. De kerstvakantie brak aan, Gert Jan had ineens wél tijd en schreef een verhaal. Hij stuurde het naar zijn directeur. Spannend, want hoe zou het ontvangen worden? De directeur was direct enthousiast en las het sprookje voor op de nieuwjaarsbijeenkomst. De reacties waren overweldigend! Gert Jan: “Het gaf een enorme kick dat het verhaal dat ik had geschreven werd gebruikt en zo enthousiast werd ontvangen. Het smaakte naar meer".

 

 

 

Van één sprookje naar duurzame verandering van het werk

 

Maar ja…één verhaal is nog geen structurele aanpassing in het werk waardoor Gert Jan meer kon doen met zijn passie en talenten. Dus besloot hij na deze eerste positieve ervaring meer te vertellen over zijn wens om verhalen te schrijven. En verhalen te maken. Eigenlijk, waar het hem om te doen was, is verhalen met mensen samen delen en ontwikkelen. Hij wilde zich meer bezig houden met duurzaam leren en verbeteren, een thema waarin zijn verhalende kracht goed tot zijn recht kan komen. Gert Jan: “Ik ben gaan vertellen wat me bezighoudt, aan collega’s in gesprekjes tussendoor. Bijvoorbeeld toen ik met mijn directeur door het park liep, tijdens de lunch. Ik vertelde haar over mijn ambitie om meer met mijn verhalende kracht te doen. En zo kwam de uitnodiging om projectleider te worden van een traject dat gaat over duurzaam leren en verbeteren”. Het verhaal van Gert Jan gaat door. Hij is continu aan het job craften; aanpassingen aan het doen zodat er ruimte ontstaat voor wat hij echt graag doet. Dat valt niet altijd mee. Om het project over duurzaam leren en verbeteren op te kunnen pakken, moest hij andere projecten laten vallen. Dat ging niet zomaar. Hij ging op zoek naar iemand die van hem een project kon overnemen. Dat betekende onderzoeken, mensen uitnodigen en vooral; mogelijkheden zien! De gedachten; ‘het kan vast toch niet’ kwam niet in zijn mentale repertoire voor.

 

Werkende bestanddelen uit het verhaal van Gert Jan

Na het interview met Gert Jan spoorde ik samen met de deelnemers de werkende bestanddelen op:

• De workshop over talent en job craften maakte hem bewust van zijn kwaliteiten en zijn passie voor verhalen. Iets wat hij onbewust al wel wist.
• Door zijn voornemen expliciet te maken en hardop uit te spreken had hij het gevoel niet meer terug te kunnen. Hij ging er nu iets mee doen.
• Bovendien leidde het expliciteren ertoe dat hij een boek aangeraden kreeg over organisatieverandering en sprookjes. Juist dat boek bleek een perfecte steun in de rug tijdens het schrijven van zijn sprookje. Als hij zijn voornemen niet hardop had uitgesproken had hij nooit dit boek in handen gekregen.
• Gert Jan’s verhaal begint met één eerste stap; het schrijven van aan sprookje. De stappen daarna zijn steeds concreet; het delen van verlangen en voornemens, het zoeken van een vervangen voor een project, eigen overtuigingen onderzoeken en bijstellen.
• Denken in termen van ‘wie’; wie heb ik nodig, wie wil ik betrekken? En steeds in gesprek gaan met die personen, vertellen over wat hem bezig hield en wat hij had gedaan.
• Tussendoor de sms’jes die hij kreeg en telefonische sparring. Beide waren een verlengde van de workshop, om deelnemers te ondersteunen in het uitvoeren van hun experiment in de praktijk. Het hielp even met iemand over van gedachten te wisselen, en ook heel praktisch af en toe een reminder te krijgen.

 

En wat zegt dat over job craften in de praktijk?

Terug naar de vragen die ik me aan het begin stelde: Hoe zien die ‘kleine momenten’ er uit? En hoe leer je die ook te benutten? Het verhaal van Gert Jan gaat uiteindelijk over best grote veranderingen in zijn werk. Hij is inmiddels projectleider van een project waarin hij zijn kwaliteit om verhalen te maken en te vertellen kwijt kan. En hij doet een heel aantal dingen niet meer. Maar het begon allemaal klein. Met één experiment, één eerste stap. Job craften gaat over aanpassingen die in eerste instantie klein zijn, maar grote impact kunnen hebben. Het gaat ook over relaties en interactie. Job craften is in principe iets wat je alleen kunt doen. Maar krachtiger wordt door en met anderen. En door verschillende dingen te ‘doen’. Dus het overdragen van bepaalde werkzaamheden vraagt slim kijken wie geschikt zou zijn, relatie maken en in gesprek gaan. Tussen de bedrijven door, zoals tijdens een wandeling in het park of bij het koffiezetapparaat. Het vraagt ook eigen gedachten onderzoeken en de overtuigingen die in de weg staan proberen te veranderen. Het vraagt, kortom, om op verschillende manieren bewust dingen anders te doen, waardoor uiteindelijk ruimte kan ontstaan voor dat wat je echt belangrijk vindt en graag wilt doen.