Een impactvol leiderschapstraject in de kinderopvang

Door: Maggelien Lambrechts, Hannes Vanhee

#Projecten   #Activiteiten   #Inspiratie  

Hoe zorgen we na een reorganisatie voor meer verbinding, zelfzekerheid en eenzelfde visie bij alle leidinggevenden? Die vraag lag op tafel bij vzw De Molenketjes, een grote organisatie met oa. diverse kinderdagverblijven en meerdere locaties voor buitenschoolse opvang in Sint-Jans-Molenbeek. Een nieuw organogram met heel wat personeelswissels zorgde ervoor dat veel medewerkers nieuw waren in een leidinggevende functie en hierbij extra ondersteuning konden gebruiken.

Met de steun van het Impact Together fonds van de Koning Boudewijnstichting kon deze organisatie in volle verandering beroep doen op K&S-adviseurs Maggelien Lambrechts en Hannes Vanhee. Zij ontwikkelden een op maat gemaakt opleidings- en intervisietraject. In deze blog delen ze hun aanpak en methodieken en geven enkele deelnemers inzicht in hun ervaringen en leerproces.

Praktijkgericht op basis van leervragen

We waren erg enthousiast om met de vraag van de Molenketjes aan de slag te gaan. Dit team zet zich elke dag 100% in voor zoveel kinderen. Hen versterken maakt echt een verschil. We ontwikkelden een participatief en praktijkgericht leiderschapstraject voor het stafteam van 15 leidinggevenden. Dit traject bestond uit 3 opleidingsdagen en 2 intervisies, gericht op het versterken van hun leiderschapsvaardigheden. Als facilitators vinden we het cruciaal dat de deelnemers van zo’n traject ook praktische handvatten krijgen. Daarom werken we graag met concrete leervragen, zodat we het team meteen kunnen ondersteunen bij hun huidige uitdagingen. We introduceren nieuwe werkvormen en methodieken door ze samen met de deelnemers uit te proberen. Op deze manier bieden we een maximale ervaringsgerichte leermogelijkheid.

“Voor mij was het essentieel dat alle leidinggevenden samen dit traject konden volgen. We zijn een grote organisatie verspreid over verschillende locaties, waardoor de leidinggevenden niet vaak met elkaar in contact komen. Toch vormen we één geheel, en de gebeurtenissen binnen de verschillende delen van De Molenketjes hebben invloed op elkaar. Het traject heeft geholpen bij het leggen van verbindingen tussen de teams over de verschillende locaties heen. Naast het aanscherpen van leidinggevende competenties, waren verbondenheid en bruggen bouwen voor mij de belangrijkste doelstellingen van het traject. De ‘openheid’ van het traject, waarbij de inhoud van de opleidingsdagen werd bepaald op basis van de concrete leervragen van de deelnemers, was bijzonder waardevol. Het traject was echt op maat van onze organisatie en van de individuele behoeften van de deelnemers.” Claire Sylverans (directeur Molenketjes)

Leiderschapsstijlen en een gemeenschappelijke taal

Op de eerste opleidingsdag stonden de principes van goed leiderschap en de verschillende leiderschapsstijlen centraal. We onderzochten wat goed leiderschap betekent voor ieder teamlid en welke waarden ze binnen de organisatie willen uitdragen. Met vragen zoals: 'Wie ben ik als leider?', 'Wat zijn mijn kernkwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën?', hielpen we deelnemers zichzelf beter te begrijpen en hun eigen leiderschapsstijl te ontdekken. We identificeerden waar ze al sterk in zijn, wat hun talenten zijn, en waar ze nog in kunnen groeien. We starten bij de bestaande sterktes van het team en wat al goed functioneert. Van daaruit zetten we stappen richting de gewenste toekomst. Door te focussen op wat we willen versterken, nodigen we deelnemers uit om samen aan verandering te werken.

”Het traject heeft ervoor gezorgd dat we nu een gemeenschappelijke taal in leiderschap hanteren. We gebruiken dezelfde kaders waardoor de communciatie en het samenwerken veel makkelijker en efficiënter verloopt.” Claire Sylverans (directeur)

Kleine experimenten op basis van leervragen

Aan het einde van de eerste opleidingsdag kregen alle teamleden de kans om hun leervraag te delen. We moedigden deelnemers aan om meteen een experiment toe te passen, een kleine stap richting die leervraag op langere termijn.

Tijdens de intervisies werden de experimenten besproken in kleinere groepen. We maken dan echt gebruik van de kracht van de groep. Omdat ze elk binnen een verschillende context werken in eenzelfde organisatie, konden deelnemers vaak out-of-the-box oplossingen en inzichten aanreiken. Ze inspireerden elkaar en fungeerden als elkaars spiegel.

“Tijdens onze werkdagen hebben we weinig contact met de collega’s buiten ons eigen team, maar tijdens het traject ontdekten we dat we met soortgelijke problemen worstelen. We konden ervaringen delen en ook samenwerken aan oplossingen.” Tom Van Renterghem (preventieadviseur)

Bewust kiezen en reageren

Onze tweede opleidingsdag hebben we volledig ingevuld op basis van de opleidingsnoden van de groep. Veel deelnemers gaven aan dat ze worstelden met tijdsdruk, omdat ze tijdens hun werkdag meestal overspoeld worden met vragen en taken, waardoor ze niet weten waar ze moeten beginnen.

“Ik wil altijd goed doen voor iedereen. Als ze me iets vragen wil ook dat ook liefst meteen oplossen. Maar daardoor zit ik vaak met een stapel werk die ik niet klaar krijg. Ik vraag nu bijvoorbeeld om eerst een mailtje te sturen zodat ik de opdrachten kan inplannen. En ik heb ook geleerd om ‘nee’ te durven zeggen.” Tom Van Renterghem (preventieadviseur)

Naar aanleiding van deze en andere gelijklopende vragen gingen we aan de slag met de cirkel van invloed en betrokkenheid van Stephen Covey. Ben jij het resultaat van je omstandigheden of van je eigen beslissingen? In plaats van de omstandigheden of anderen de schuld te geven, maak je gebruik van je vermogen om bewust te kiezen hoe je reageert op situaties. Een krachtig instrument om je eigen succes te sturen. De cirkels helpen je om je bewust te worden van de dingen waar jij de meeste tijd en energie in steekt. Met een proactieve houding laat je je weliswaar beïnvloeden door externe prikkels, maar richt je je vooral op zaken waar je zelf invloed op hebt.

“You can’t change the wind, but you can adjust the sails”, is een uitspraak die me is bijgebleven uit het leiderschapstraject. Je moet niet te lang blijven vastzitten in iets. Je kan de situatie misschien niet veranderen, maar je kan wel zelf beslissen om van richting te veranderen. Soms moet je je oogkleppen afdoen en de wereld anders bekijken. Ik vond het traject bijzonder leerrijk met veel oefeningen die ik zelf bij mijn team wil toepassen.” Nadia El Allaoui (hoofdopvangbegeleider)

Alles wat je aandacht geeft groeit

Wat doe je met herhaaldelijk ongewenst gedrag binnen je team? Deze vraag kwam ook naar voor tijdens de intervisies en daarom besloten we te werken met het model van transparant management. Wanneer je erkenning en aandacht geeft aan medewerkers die gewenst gedrag vertonen, zal dit gedrag toenemen. Het is hierbij vooral belangrijk om duidelijk te zijn en positief te bekrachtigen.

“Met positieve feedback behaal je meer resultaat. Voorheen probeerde ik nonchalant gedrag ten opzichte van onze werkkleding aan te pakken met negatieve opmerkingen, zoals 'Je hebt je schort weer niet aan'. Maar ik heb nu gemerkt dat positieve feedback veel effectiever is. Dus nu moedig ik het dragen van werkkleding aan en dat werkt veel beter. Ook vraag ik nu naar de reden achter bepaald gedrag, in plaats van direct te oordelen en te reageren. Hierdoor komen we tot de kern van het probleem en kunnen we samen naar oplossingen zoeken." Ingrid Ginis (hoofdkindbegeleider)

Traject met impact

“Het traject is een cadeau, een rustpunt dat het team hechter en sterker maakt. (…) Voor mij is de missie geslaagd." Claire Sylverans (directeur)