Appreciative Inquiry die tot transformatie leidt: hoe doe je dat?

“Appreciative Inquiry processen kunnen leiden tot transformatieve verandering.” Daarover zijn hoogleraren Ron Fry and Gervase Bushe het eens. “Dat is bewezen, zowel in de praktijk als met onderzoek. De uitdaging is hoe we die potentie ook daadwerkelijk realiseren. Hoe zorgen we ervoor dat AI interventies echt generatief zijn?”

 

In de eerste helft van hun keynote speech tijdens de World Appreciative Inquiry Conference gingen ze vooral in op het generatieve karakter van AI. In het vervolg krijgt met name de vraag aandacht wat je als facilitator kunt doen om je AI interventies zo impactvol mogelijk te maken.

 

Krachtige vragen

Het begint bij de vragen. Gervase Bushe: “Welke vragen helpen? Welke lokken een gesprek uit dat beweging brengt in de status quo? Volgens mij gaat het om:

• Verrassende vragen. Steeds hetzelfde vragen werkt niet - zelfs de meest krachtige vraag boet in aan kracht na een tijdje. Variatie en verrassing zijn belangrijk;
• Vragen die hart en ziel ook raken. Alleen het hoofd is niet genoeg.
• Herkaderende en onrustig makende vragen die je ertoe verleiden opnieuw te onderzoeken wat je eigenlijk altijd voor 'gegeven' aanneemt;
• Vragen die bevorderen dat er een band ontstaat tussen de mensen die de vraag bespreken. Sommige onderwerpen lenen zich daar veel meer voor dan andere.

Vragen die aan deze criteria voldoen 'zijn' er niet zomaar. Dat is een kwestie van zorgvuldig ontwerpen en fijnslijpen.”

 

Slim gebruik maken van  verhalen

In AI interventies gebruiken we ook bijna altijd verhalen. Gervase Bushe deelt zijn advies op dit punt: “Ik verplaats het vertellen van verhalen steeds vaker naar de periode voorafgaand aan de AI-bijeenkomst. We halen meer uit de verhalen, vind ik, als mensen ze dan al delen. Dan schrijven we ze op, kort en krachtig, en gebruiken die geschreven verhalen tijdens de bijeenkomst als een soort springplank voor ons onderzoek rondom het 'affirmative topic'."

 

Hoe richt je dan de 'Discover'fase tijdens de bijeenkomst in? Bushe: “Ik start met het voorlezen van de verhalen in kleine groepen. Eén voor één. Na elk verhaal volgt een korte brainstorm: welke associaties en gedachten triggert deze anekdote?" Bushe benadrukt dat het gaat om delen en niet om analyseren. "Het gaat erom dat je de verhalen gebruikt als een soort vonkje voor nieuwe ideeën. Laat de groep lezen tot de brainstorm uitpietert.... Mijn ervaring is dat deze manier van werken heel snel tot resultaten leidt. Je wint veel tijd.”

 

Dromen is een eerste stap richting actie

Ron Fry vertelt: “De functie van de Droom-fase is voor mij het oprekken van de gedachten: je gaat een groter geheel zien en nieuwe mogelijkheden. Het werkt hierbij heel goed om te werken met tastbare en zichtbare zaken. Dus als AI facilitators laten we mensen hier vrijwel altijd iets maken….: beelden, posters, een act...”

Hij heeft een duidelijk advies voor hoe je het meeste uit deze activiteiten haalt. “Vul gewoon de hele ruimte met allerlei beelden. Probeer ze niet te ordenen, niet op één te focussen, of een rode draad eruit te halen. Laat de beelden gewoon de beelden zijn. Mensen hoeven ze ook echt niet allemaal te zien…. Soms is het beter om de artefacten alleen in kleinere groepen te bekijken. Je hoeft geen overzicht te hebben, dat kan ons brein vaak niet eens aan.”

 

Het belang en de kracht van deze dromen, in de vorm van posters, tekeningen, collages of wat dan ook… is vooral dat ze gemaakt worden, stelt Fry: ‘Het materialiseren van onze verbeelding is een belangrijke stap in het omzetten van onze intenties in actie.”

 

Spelenderwijs ontwerpen (zonder angst voor fouten)

Dat brengt ons bij de Design fase. De sprekers benadrukken dat voor hen de scheidslijn tussen Dream en Design ‘fuzzy’ is. Fry: ‘Generatief ‘design’ gaat er in feite over dat we onze hoop en dromen zichtbaar maken, als een eerste stap richting actie. Het belangrijkste is eigenlijk dat we niet praten over onze voornemens, of actieplannen maken, maar dat we meteen iets bouwen, het ontwerpen.” Ook al is het maar een eerste prototype.

“De kern van een krachtige Design fase is dat mensen echt ‘instappen’. Als alles goed is gegaan heb je in de vorige fasen vertrouwen en moed opgebouwd, maar de stap naar actie vraagt toch nog een ‘leap of faith’ en dus lef. Zodat mensen zich overgeven, gaan spelen, iets uitproberen, fröbelen….” In de zaal reageert @msplitt met de volgende tweet: ‘Maybe it’s the Daring-Phase and not the Destiny-Phase? #2012waic #Bushe’

 

Fry houdt een warm pleidooi voor het omarmen van onze fouten en vergissingen: “Ik ken een ontwerpbureau met een Wall of Mistakes in hun kantoor. Het is zo ongeveer het eerste dat je ziet als je hun kantoor binnenloopt. Ze zijn er niet bang voor, ze verstoppen ze niet. Sterker nog: ze omarmen hun fouten omdat het kleine stapjes waren die hebben geleid tot de latere successen. Heel wezenlijk. We moeten manieren zien te vinden om de fouten er ook te laten zijn.’

 

Destiny: improviseer! (maak er niet te snel een project van)

Een generatief AI proces leidt ertoe dat mensen weten waar ze heen willen, met energie om ook echt tot actie te komen. Bushe: Dat is de kern van generativiteit: dat mensen beginnen, niet om toestemming of uitnodiging vragen, maar gewoon aan de slag gaan met zichtbare acties.”

 

“Dat is een belangrijke reden waarom ‘getting the whole system in the room’ zo belangrijk is. Als iedereen die ertoe doet, erbij is, kun je ter plekke samen beslissingen nemen en aan de slag gaan. Je hoeft dan niet te wachten of naderhand nog mensen te informeren of betrekken. “

 

Het grote gevaar van de Destiny fase is dat van het proces een project gemaakt wordt, waarschuwt Bushe. “Wat hier echt helpt is mensen helpen om een eerste stap te zetten. Een vrijwillige, zichtbare actie. Kijk goed naar wat er gebeurt en als er mooie dingen ontstaan: voedt die dan, zoek naar manieren om ze te versterken en groter te maken.”  Improviseren dus. Hij vergelijkt de rol van managers en leiders in deze fase met die van een kweker: “de zaadjes zijn gezaaid. Nu is het zaak om te wachten en te kijken. Geef pokon aan de plantjes die je graag ziet groeien, wiedt het onkruid…. Zeker in hierarchische organisaties kunnen mensen dat beeld heel verfrissend vinden: je hoeft niet alles op te volgen en te corrigeren, of te blijven sleuren aan iets dat niet werkt…”

 

Het is niet zomaar een idee of opvatting. Ze hebben onderzoek dat hun pleidooi voor improviseren ondersteunt. “Onze studies laten zien dat een improviserende, ‘de-brug-bouwen-terwijl-je-erover-loopt’ aanpak tot veel groter succes leidt.  Bouw stap voor stap, leer van wat gebeurt, betrek nieuwe inzichten en gebruik die als basis voor duurzame activiteiten. “

 

Hoe laat je het succes voortduren

De laatste vraag die Fry oppakt is die van het verduurzamen van de AI interventie. Hoe vergroot je de kans dat de beweging die na de AI interventie is ingezet, voortduurt? De belangrijkste tips:

• Zorg dat de belangrijkste beslissers betrokken zijn. Nodig de juiste mensen uit, mensen met impact. Fry: ‘Ik probeer eigenlijk altijd net iets meer externe inbreng te organiseren dan de client comfortabel vindt. Daar zoek ik echt de stretch op.  Haal de klant, patient, eindgebruiker… erbij, Dat maakt een reuzeverschil. Vergeet ook niet de mensen die financieel verantwoordelijk zijn… essentieel, maar ze worden snel over het hoofd gezien.”
• Streef naar ‘alignment’ en niet naar overeenstemming tussen alle betrokkenen. Ze mogen het best oneens zijn op punten. Als je het gesprek levend houdt kun je altijd nog daarop terugkomen en werken met de verschillen in meningen of behoeften.
• Kijk naar de manier waarop de mensen die bij de bijeenkomst waren, nieuwe mensen uitnodigen en betrekken. De cirkel van betrokkenen wordt steeds groter, maar hoe haken nieuwe mensen aan? Worden zij ook uitgenodigd om hun dromen en verhalen te delen, bijvoorbeeld? Zodat ze helemaal echt kunnen instappen?
• Houdt het verhaal levend…. Maak een ‘hub’ (een website, nieuwsbrief, regelmatige bijeenkomsten) waar nieuwe verhalen kunnen worden gedeeld en leerervaringen worden vastgepakt.  Zodat het improvisatieproces te volgen is, mensen kunnen zien hoe het verhaal zich ontvouwt.
• Begin followup meetings altijd met anekdotes of met spannende vragen – om te voorkomen dat je in de ‘vergadermode’ belandt.

 

Een generatieve keynote

En toen was de tijd op…! Dat geldt echter niet voor de ideeën. Fry en Bushe benadrukken dat hun tips niet de ‘definitieve’ antwoorden zijn. Ze nodigen iedereen uit om mee te blijven onderzoeken en verkennen: ‘Hoe maken we AI zo generatief mogelijk?’

Ze krijgen een lang en enthousiast applaus van het publiek. Voor hun wijze woorden en praktische adviezen. De energie waarmee ze hun verhaal presenteerden. Maar ik denk ook vooral voor deze basisvraag, die de focus van AI precies legt waar hij bedoeld is.

 

Verder lezen?

• Dit is een verslag van het tweede deel van de WAIC2012keynote die Ron Fry en Gervase Bushe verzorgden. Je kunt deel 1 hier vinden.

• Leif Josefsson (@ljosefss) schreef zijn notities in Google Drive, bij wijze van experiment. Je bent van harte welkom om te lezen en zelfs aan te vullen via deze link.

• Achtergrondartikelen over 'positiviteit' en 'generativiteit' bij AI vind je op Gervase Bushe zijn homepage (scroll naar beneden voor de publicaties)

• Deze blog verscheen tijdens de WAIC - in het Engels - op de conferentiesite.

 

Over 2012WAIC

De vijfde World Appreciative Inquiry Conference vond plaats van 25-28 April, 2012, in Gent. Ongeveer 600 deelnemers uit meer dan 45 verschillende landen namen deel. Zij deelden verhalen, case studies, theorie en tools over AI. Belangrijke auteurs zoals David Cooperrider, Diana Whitney, Ron Fry, Ken Gergen, Danielle Zandee waren allen daar en verzorgden keynotes. Onze collega's Luc Verheijen en Luk Dewulf waren deel van het organiserend comite en hadden een actieve rol in de voorbereiding en organisatie. Op de Conference Website 2012WAIC zijn alle keynotes als webcast terug te zien, en vind je blogjes met achtergrondinformatie en verslagjes van verschillende sessies.