“Lees jij nog wel eens een vakpublicatie helemaal van begin tot eind?” vroeg iemand mij laatst. Naarmate je meer kennis en ervaring hebt kijk je inderdaad selectiever boeken in en kies je hoofdstukken die interessant en nieuw voor je zijn. Bladeren, achteraan beginnen of middenin, de inhoudsopgave bekijken en de lijst met literatuurreferenties.
Maar er is een uitzondering: in mijn rol van redacteur lees ik alle teksten grondig en meerdere malen. Dat geldt voor de artikelen in Onderwijs & Gezondheidszorg en voor de boeken die ik redigeer (K&S Publishers). Het afgelopen jaar waren dat er vier.
Als redacteur werk je achter de schermen. Letterlijk achter de beeldschermen, want het grootste deel van het werk verloopt digitaal. Maar ook figuurlijk achter de schermen waar de auteur of een groep auteurs bezig is. Daar ben je getuige van het denk- en schrijfproces waar de toekomstige lezers geen weet van hebben. Een redacteur blijft onzichtbaar voor de lezers. Hooguit wordt hij of zij vermeld in het colofon of het dankwoord dat de auteurs uitspreken aan degenen die behulpzaam zijn geweest bij de totstandkoming van een boek.
Schrijven is bepaald geen fluitje van een cent, zelfs korte teksten zoals columns en boekbesprekingen kosten niet zelden hoofdbrekens.
Het valt de auteurs die een vlotte pen en een vastomlijnd idee hebben vaak toch tegen hoeveel tijd ermee gemoeid is eer alles op papier staat. Tot welke lezers richt ik mij? Zijn die geïnteresseerd in mijn verhaal? Is mijn boodschap duidelijk? Is het toegankelijk geschreven? Wie kan ik als meelezers uitnodigen zodat ik een antwoord op deze vragen krijg?
Het maakt veel uit of je de enige auteur bent, of een schrijversduo vormt of met een groep vakgenoten werkt aan een bundel rond een centraal thema. Hoe houd je de focus op het thema, en laat je tegelijkertijd toe dat ieder vanuit een eigen perspectief schrijft? Een voorbeeld daarvan is ‘Gespreid Leiderschap in het onderwijs. Elkaar invloed gunnen voor vernieuwing’. Zeer diverse bijdragen onder een gezamenlijke noemer. Soms zoeken auteurs de kracht van het gezamenlijk vertelde verhaal door eenzelfde structuur in elk hoofdstuk. Dat maakt alle bijdragen, ondanks de verschillende inhoud, goed vergelijkbaar. Een voorbeeld daarvan is ‘Imperfecte adviseur. Persoonlijke verhalen over het werk’.
Samen aan een tekst werken heeft het voordeel dat er tussentijds overleg en uitwisseling mogelijk is. De verschillen in schrijftempo kunnen soms lastig zijn. De een kan allang klaar zijn met de tekst, terwijl de ander nog volop aan het puzzelen en herschrijven is. Als redacteur ben je dan katalysator: degenen die wat achterblijven kunnen een zetje goed gebruiken.
Is er wel eens verschil van mening tussen redacteur en auteur? Natuurlijk. De bedoeling van het redigeerwerk is de auteur en zijn of haar verhaal volledig recht te doen en waar mogelijk kracht bij te zetten. Dat vergt wel eens wat discussie, soms een overleg per Skype, telefoon of een persoonlijke ontmoeting om alles goed door te spreken en het eens te worden. Achter de schermen.