Hoe maken we ‘leren’ net zo aantrekkelijk als ‘spelen’?

Door: Arne Gillert

#Inspiratie   #Kessels & Smit  

Lunchpauze, Augustus 2009, ergens op het platteland. Ik neem deel aan een conferentie over HRD. Terwijl we de ochtend-keynote bijwonen kunnen we buiten de tuin van de universiteit zien. Enkele medewerkers van de universiteit gebruiken de lunchpauze om croquet te spelen. Ze beleven er plezier aan, en meer en meer collega’s sluiten zich aan.

Binnen horen we hoe het landschap van HRD zich radicaal heeft veranderd. Hoe organisaties steeds complexer en onderling afhankelijker worden, en hoe dat om heel nieuwe vaardigheden vraagt. En om nieuwe paradigma’s in ons denken. We moeten in systemen denken, en vanuit duurzaamheid kijken. En dat alles gaat alleen maar lukken als we leiderschap ook als een proces van persoonlijke groei kunnen zien.

Nieuwe inhoud, oude vormen

Ik luister en ik denk: hoe kan het zijn dat de inhoud van wat we dus moeten leren zo radicaal verandert, maar dat ik dat dan moet leren in een Powerpoint-speech. Het lijkt er bijna op dat die nieuwe leerinhoud makkelijk op dezelfde manier kan worden geleerd zoals we al decennia lang doen. We volgen trainingen, maken mooie programma’s op de hei waarin we maandagochtend met de vaardigheid ‘complexity thinking’ aan de slag gaan. Een goede spreker, wat oefeningen, klaar is Kees.

Alles verandert in de inhoud, in de uitdagingen die organisaties hebben. En op hetzelfde moment veranderen wij niets in de manier waarop we leren vormgeven. Goed, dit is misschien een te somber perspectief – maar die speech deed me toch denken aan die hoogleraar didactiek tijdens mijn studie die ons erop wees hoe belangrijk een variatie aan leervormen is, elke leervorm nauwkeurig ontworpen om bij het leerdoel te passen. En hij deed dat in de vorm van een college, dag in, dag uit.

Ook ik ben wel eens lui in mijn denken. Als ik vind dat die nieuwe inhoud die ik heb ontdekt zo spannend is, dan hoef je toch echt niet over de vorm na te denken, we gaan er gewoon een goed college over hebben.

En toch denk ik dat er een hele wereld aan leervormen te ontdekken valt. Misschien moeten we maar beginnen door leren niet meer verplicht te stellen, het móet niet meer. Omdat die verplichting ons als aanbieders en ontwerpers van leren lui maakt.

De deuren op slot

Een tijdje geleden werd ik gevraagd om de conferentie voor de commerciële organisatie van een ‘consumer goods’ bedrijf te helpen ontwerpen. Nou ja, niet de hele conferentie, alleen de tweede dag. De eerste dag was al helemaal klaar, die moest plenair plaatsvinden, omdat er belangrijke boodschappen vanuit het topmanagement richting verkooporganisatie gestuurd moesten worden.
Die eerste dag was ik zo ongeveer de laatste die binnenkwam in de plenaire zaal, net voor 9h. Een hostess deed de deuren achter me dicht – en op slot. Verrast vroeg ik haar waarom ze dat deed. Ze keek me wellicht nog meer verrast aan: ‘dat doen we hier altijd zo, dan blijven de mensen binnen tijdens de presentatie!’

Het werkte. Niemand die de zaal verliet. Ik kon het toch niet laten om de suggestie te doen aan de marketingdirecteur van dat bedrijf om in de toekomst maar een aantal hostesses aan te nemen die bij de deuren konden staan van de supermarkten waar de producten van het bedrijf verkocht werden – om die dan op een strategisch moment op slot te doen, tot dat mensen eindelijk die producten kochten. Merkwaardig genoeg kon hij zich niet helemaal vinden in die suggestie…

Kunnen we leren onweerstaanbaar maken?

Waar het mij om gaat: als het waar is dat werkende mensen in de organisaties van 2010 op een heel nieuwe manier moeten gaan denken en handelen, dan moeten wij als professionals in leren en ontwikkelen ook een fundamenteel nieuwe manier vinden hoe we leerervaringen vormgeven.
Kunnen we leren zo onweerstaanbaar maken dat mensen in de rij gaan staan om deel te nemen? Wat kunnen we van marketing, films, sociale happenings, sport, hobby’s leren – kortom, van al die dingen die mensen vanzelfsprekend en met veel plezier in hun vrije tijd doen?

Speels leren

Dit was het idee waarmee twee collega’s en ik zo’n anderhalf jaar geleden een aantal experimenten gestart zijn rondom speels leren. Omdat we erin geloven dat we in onze huidige manieren van het ontwerpen van leren maar een fractie gebruiken van wat kan. En omdat we denken dat ook wij niet het antwoord hebben – maar het minste wat we kunnen doen is zelf te beginnen met spelen om te leren.

Wat we hebben uitgevonden is het thema van de volgende blog. (We hebben namelijk gemerkt dat het opnemen van klifhangers in je ontwerp een heel krachtige manier is om nieuwsgierigheid en leren te bevorderen ;-). Als je te nieuwsgierig bent, kan je al wat impressies zien op www.somethingisgoingtohappen.com).

Afsluitend: hoe zou het zijn om volgend jaar deel te nemen aan een conferentie waar de medewerkers van de universiteit niet in de rij staan om croquet te spelen in de lunchpauze, maar waar ze in de rij staan om deel te nemen aan de leeractiviteiten van de conferentie? Omdat er met die activiteiten zoveel plezier te beleven valt, je zou het echt niet willen missen.