Cette page n'est pas disponible en français - Vue en Néerlandais:
Van AI en hybride leren tot het nijpende lerarentekort en de groeiende diversiteit in de klas: de wereld van het onderwijs verandert in hoog tempo. Het is geen geheim dat het onderwijsveld onder druk staat. Hoe houden we de moed erin? Op deze internationale dag van het onderwijs delen K&S-adviseur Willemijn de Jong en Niels Seresia, onderwijskundigen en ervaren procesbegeleiders op het gebied van leren, ontwikkelen en innoveren, zes waardevolle inzichten voor een positieve blik op het onderwijs.
1. Focus op wat wél goed gaat
De onderwijsrealiteit is soms overweldigend en de negatieve berichten voeren de boventoon. Daarom is het belangrijk om bewust stil te staan bij wat wél goed gaat. Wat is het geheim van onze school? Waar zijn we trots op? Wat gaat er vanzelfsprekend goed en hoe komt dat?
Een praktische tip: organiseer regelmatig momenten waarin successen binnen het team worden gedeeld en gevierd. Dit kan bijvoorbeeld tijdens een teamoverleg, maar ook in andere vormen, zoals informele bijeenkomsten of korte reflectiemomenten. Het expliciet benoemen en terugkoppelen van deze positieve punten naar het team draagt bij aan een cultuur van waardering en erkenning. Veel scholen doen dit bijvoorbeeld bij de dagelijkse check-in en dat zorgt ervoor dat ook de positieve verhalen worden gedeeld. Door deze bijeenkomsten structureel in te plannen worden ze een vast en waardevol onderdeel van de organisatiecultuur.
2. Intervisie en verbinding
Leraren werken vaak geïsoleerd. Intervisie, waarbij collega’s ervaringen delen en van elkaar leren, zorgt voor meer veerkracht. Wanneer leraren met elkaar uitwisselen wat ze nodig hebben, ontstaat een gevoel van ‘we staan er niet alleen voor’. Plan op vaste momenten in het jaar een intervisie- of reflectiemoment. Dit versterkt de onderlinge verbinding en creëert een cultuur van steun en samenwerking. Samen kun je zo problemen en uitdagingen aanpakken.
3. Onderwijs is van ons allemaal
Onderwijs is niet alleen de verantwoordelijkheid van leraren en scholen, het is een collectief belang dat ons allemaal raakt. Wanneer we essentiële problemen in het onderwijs zien, is het belangrijk om hier gezamenlijk naar te kijken en samen oplossingen te verkennen.
Door ouders, beleidsmakers en de bredere omgeving actief te betrekken, ontstaat een gedeeld gevoel van verantwoordelijkheid. Zo zagen we bijvoorbeeld dat het lerarentekort op sommige scholen wordt ondervangen door 4 dagen les te geven en op de 5e dag een creatief aanbod te organiseren, met een kunst- en cultuuraanbod. Op deze manier kun je samen nadenken over structurele alternatieven bij de onderbezetting van leraren.
4. Gevoel van betekenis
Werken in het onderwijs biedt de unieke kans om een blijvende impact te creëren. Het besef dat je bijdraagt aan de toekomst geeft voldoening en betekenis.
In een samenleving waarin veel mensen op zoek zijn naar zingeving, verdient het onderwijs meer erkenning. Zo zijn er bijvoorbeeld veel zij-stromers die kiezen voor het onderwijs, omdat zij de zingeving missen in de commerciële bedrijfsleven waar zij in werkten. Laten we trots zijn op de maatschappelijke waarde van dit werk en dit ook actief uitdragen. Het benadrukken van de betekenis en impact van het onderwijs kan bijdragen aan meer waardering voor leraren en het vak als geheel.
5. Vrijmaken van tijd en ruimte
Om veerkracht te behouden, is het belangrijk dat leraren niet overbelast raken. Projecten die bijdragen aan vernieuwing en motivatie moeten structureel ondersteund worden.
Reserveer bijvoorbeeld een deel van de lestijd voor professionalisering, innovatieprojecten of teamontwikkeling. Dit houdt de passie voor onderwijs levend en geeft leraren de kans actief bij te dragen aan verbeteringen binnen het systeem. Geef daarnaast aandacht aan manieren om energie te behouden in uitdagende periodes. Door samen te reflecteren op wat werkt, zoals bewezen aanpakken uit het verleden, kunnen teams sterker en veerkrachtiger worden.
6. Omgaan met ontmoediging en veerkracht versterken
In het onderwijs zijn er onvermijdelijk periodes waarin ontmoediging de kop opsteekt, of het nu gaat om werkdruk, complexe situaties of externe factoren. Juist op deze momenten is het belangrijk om als team de veerkracht te behouden en elkaar te versterken.
Bespreek samen wat werkt om in moeilijke tijden de moed erin te houden. Wat heeft in het verleden geholpen om energie te krijgen en motivatie terug te vinden? Hoe kunnen jullie elkaar ondersteunen? Het bewust reflecteren op deze vragen kan nieuwe inzichten opleveren die direct in de dagelijkse routines kunnen worden geïntegreerd.
Zorg voor concrete acties, zoals:
-
Teamgesprekken over uitdagingen: open gesprekken waarin teamleden delen wat hen bezighoudt en hoe ze hiermee omgaan.
-
Focus op kleine successen: benoem en waardeer zelfs de kleinste stappen vooruitgang.
-
Aanmoedigende gewoontes: bouw momenten in de dag in waarop teamleden elkaar complimenteren of steun bieden.
Door een cultuur te creëren waarin ontmoediging bespreekbaar is en steun vanzelfsprekend, groeit de veerkracht van het team. Dit bevordert niet alleen de energie en motivatie, maar versterkt ook het onderlinge vertrouwen en de verbinding.
Benieuwd hoe jouw school met deze inzichten aan de slag kan? Neem contact met ons op, dan gaan we graag met je gesprek om te ontdekken wat werkt in jouw situatie en hoe we de positieve aspecten verder kunnen versterken.