Cette page n'est pas disponible en français - Vue en Néerlandais:
Daarnet nam ik afscheid van mijn reisgenoten op Schiphol. Onze echte afronding van deze bijzondere studietrip deden we in NY op Vlieghaven JFK, met jawel, eindelijk een echte hamburger. Ik ben zo blij met dat moment. We maakten gezellig kletsend en etend een kleine historielijn. Hoe het ook alweer allemaal gegroeid was. Hoe fijn het voelde om een uitnodiging te krijgen om mee te gaan en hoe spannend om dat ook gewoon echt te doen. Hoe Suzanne, Joeri en Mara samen met Nancy Dixon maar liefst 12 afspraken geregeld kregen. Hoe we vervolgens zoveel verschillende mensen ontmoeten. Wat daarin betekenisvolle ervaringen waren. Hoe we als collega’s zo soepel samen leefden een hele week lang. Hoe er binnen de groep zonder veel woorden een natuurlijke afwisseling van volgen en leiden ontstond. Een dans om u tegen te zeggen.
Ik ben niet alleen blij met dit moment, ik vind het cruciaal. De uitspraak van Nancy Dixon waar we naar verwijzen in de vorige blog geeft me taal voor wat ik diep kan voelen: als je met elkaar iets beleeft, er samen op reflecteert en betekenis aan geeft dan ontstaat er iets bijzonders. Je begrijpt elkaar, voelt hoe het voor de ander en voor jezelf is, de verschillen en de overeenkomsten. Zo ontstaat er iets dieps, iets collectiefs, iets dat ons verbindt, iets waar we op kunnen terugkijken en vooral op kunnen verderbouwen in de richting die ons trekt. Het zijn de gesprekken die kunnen leiden tot verandering.
En zulke gesprekken zelf voeren en er vanuit mijn vak anderen in faciliteren, vind ik allesbehalve vanzelfsprekend. Dit vraagt best wat van alle betrokkenen. Mooi is dat ik dit de voorbije week weer helemaal vanuit deelnemersperspectief en dus aan den lijve heb kunnen voelen. Het leek wel of de brillen waarmee ik in mijn werk kijk naar dit boeiende proces - zoals systemisch werken, voices dialogue, appreciative inquiry groeien vanuit je talent- spiegelglas kregen aan de binnenkant. Met andere woorden: ik ben mezelf meer dan eens tegengekomen. Een inkijkje in enkele inzichten en vooral nog vragende hersenspinsels:
Samen taal creëren
Verhalen delen vanuit concrete ervaringen is een manier om jezelf uit te drukken tav de ander en omgekeerd. Ik zet deze werkvorm heel vaak in en doe er alles aan om een veilige setting te creëren waarin mensen op een persoonlijke manier durven vertellen over wat hen bezig houdt rondom een thema . Het belang van de taal die je spreekt met elkaar doet er toe. Dit was best confronterend en frusterend voor mezelf en vermoedelijk ook voor de (beleefde en geduldige) gesprekspartners: mijn Engels kent zijn grens en die ligt helaas niet zo ver.
Als je taal nu even ruimer neemt dan Engels of Frans, en bijvoorbeeld academische, wetenschappelijke, organisatie-, vaktaal enz… toevoegt, dan zijn we allen behoorlijke polyglotten. Om van het non-verbale nog maar te zwijgen. Maar met elkaar een taal spreken én verstaan, verdient nog meer aandacht dan ik dacht. Zeker in werkomgevingen waarin ons jargon helemaal niet vanzelfsprekend is. Hoe creëer je samen taal, zeker als ze bij aanvang erg verschilt?
Snuffelen in de arena
Lang geleden heb ik van Roland Vermeylen, o.a. auteur van Salto Humano en een passie voor de circuswereld, de volgende metafoor onthouden: “Als je met een paard wilt werken en het nieuwe dingen wilt aanleren, moet je het dier eerst laten wennen aan zijn arena. Het gaat snuffelen en verkennen, en pas als het zich door het zand rolt en weer gaat staan, geeft het aan zijn begeleider aan dat het zich klaar voelt om te werken”.
Denkend aan de vele gesprekken in de afgelopen week, waarin we verder wilden gaan dan “how are you?” of “alles goed?”, durf ik te stellen dat het voor een mens niet anders is. Aan jezelf ken je soms de wereld. Wie zit er tegenover mij, wat is de bedoeling, wat wil ik, wat wil de ander, hoe veilig voel ik me, waar heb ik mandaat voor, welke indruk maak ik, welke wil ik maken, …? Hoe geef je al dan niet expliciet, ruimte en lucht aan die gedachten met vaak een onderliggend kwetsbaar gevoel, zodat je samen de spreekwoordelijke arena kan betreden? Een boeiende en niet te onderschatten fase die soms tijd lijkt te kosten en achteraf een goeie investering blijkt. Zeker in steeds wisselende systemen.
Wisselende systemen in interactie
Even een korte definitie: “een systeem is een verzameling van elementen waarvan de onderlinge relatie zodanig is, dat die verzameling als een samenhangend geheel kan worden beschouwd”. We wisselden hier voortdurend van systeem. Dat doen we in het dagelijkse leven ook maar tijdens deze reis verscherpten deze brilglazen extra.
Voor mij begon het met een wissel tussen familie- en collegasysteem op zondagavond. Dit ging verbazend goed, dankzij een oprecht gunnend thuisfront en een hartverwarmende ontvangst door de collega’s. Vervolgens aansluiting van Nancy Dixon, opnieuw een shuffle richting een samenhangend geheel dat de volgende dag een hele week samen op pad zou gaan. Vanaf dan telkens in een wisselende samenstelling (twee-, drie-, viertallen) in interactie met andere systemen.
Soms kwamen we bij een groep van mensen die elkaar niet kenden maar een gezamelijke nieuwsgierigheid delen naar het belang van conversaties in tijden van verandering. Op andere plekken was er een dagelijks samenwerkend team met eigen patronen. Ik vond dit best een ingewikkeld gegeven: telkens in max twee uur iets van een samenhangend geheel vormen en daarbinnen een goed gesprek met elkaar opzetten. Wie heeft hier welke plek, welke status, welke aannames spelen er, welke belangen, wie is met wie in contact, wie stuurt, wie volgt, wie geeft aandacht, wie krijgt er?
We hebben hierover in onze eigen groep achteraf mooie gesprekken gevoerd over het belang van het zien en het voelen van wat kan spelen tijdens een conversatie en welke systemische krachten in werking zijn. Misschien wel op de eerste plaats bij onzelf. Het dieper inzicht en begrijpen van wat onderliggend allemaal gebeurt, is volgens ons cruciaal om betekenisvolle conversaties te voeren. Daarin kunnen wel een aantal technieken of werkvormen helpen, maar die missen hun doel wanneer je voorbij zou gaan aan dit wezenlijke stuk.
Deze gedachten zijn heerlijk voer voor een “herkauwer”. Ze zijn dus ook niet af. Integendeel, ze zetten aan om de komende tijd nog verder te verkennen en lerend in te zetten in de eigen (werk)praktijk. Vooraf werd er links of rechts wel wat lacherig gedaan (ook door mezelf) over deze verre studiereis, is dat nu wel nodig en ook zo ver? Awel, ja. Het doet iets met een mens. Veel. Klein en belangrijk detail: de omkering van collega- naar familiesysteem ging verbazend goed. Dankzij de collectieve betekenisgeving met bijzondere collega’s als afsluiter en … een liefdevolle man die je op het perron opwacht met een frambozensmoothie!
Ik voel me dankbaar, bevoorrecht en gelukkig. Kijk blij terug en met veel nieuwsgierigheid en energie vooruit.
Deze blog is onderdeel van een reeks. Mara Spruyt, Joeri Kabalt, Suzanne Verdonschot, Marloes de Jong en Lieve Scheepers hebben in oktober 2014 een studiereis gemaakt naar de Verenigde Staten. In deze blogreeks volg je hun belevingen.