Cette page n'est pas disponible en français - Vue en Néerlandais:
In het denken over veranderen zijn anno 2013 verschillende stromingen te herkennen. Van enerzijds het Taylorisme gericht op het op gestructureerde wijze werken aan efficiëntie (met de machine als centrale metafoor) tot en met anderzijds Post-moderne theorieën over chaos en onvoorspelbaarheid gericht op betekenisgeving tussen mensen (met de natuur als centrale metafoor).
Vandaag de dag proberen organisatieprofessionals deze uitersten in stromingen te verbinden in hun praktijk van organiseren en veranderen. Dit roept vaak spanning op en nieuwe dilemma’s. Is vertrouwen goed of controle beter? Gaan meer protocollen echt bijdragen aan de kwaliteit van bijvoorbeeld onderwijs of zorg?
In het tijdperk van het ‘niet zeker weten’ komen nieuwe vragen op voor professionals en managers. Bij nieuwe verander-’projecten’ duikt vandaag de dag gelijk de vraag op: vanuit welk perspectief zullen we het bekijken? Want het gekozen perspectief bepaalt de weg die vervolgens wordt gekozen en het type opbrengst dat je zaait en later dus oogst. Wil je bijvoorbeeld harde cijfers of verbinding tussen mensen tot stand brengen? Wil je snel resultaat of een experiment met als opbrengt nieuwe kennis en inzichten?
Stil staan bij wat je werkelijk beoogt
Het Proceskundige perspectief biedt een handreiking in het onderzoeken van verschillende zienswijzen op veranderen in de praktijk. En het stil staan bij wat je werkelijk beoogt. Het is gericht op het onderzoeken van de set aan paradigma’s (de onderliggende manier van denken) die aan de basis ligt van een project of werkwijze.
Het is voor ons een helpend perspectief in de huidige tijd waarin er geen waarheden zijn. Degene die de verandering initieert is in onze optiek dé persoon waar dit onderzoek mee start. Niet de targets, het beleid of de strategische doelen zijn de toets, maar de mensen die ‘iets willen’.
Proceskunde in zichzelf is ook een perspectief met een verzameling aan paradigma’s als basis: een eerste zienswijze is bijvoorbeeld dat ‘onderzoek’ leidt tot ontwikkeling. En dat er ‘Iets bestaat als te onderscheiden paradigma’s en stromingen’ en dat ‘die te herkennen en te benoemen’ zijn. Dit geeft mogelijk direct een illustratie van het ‘relativerende en ook verwarrende’ effect van het willen ‘kijken hoe je kijkt’.
Waar lezen we nu over anno 2013?
Als je de vakbladen over veranderen beschouwt dan groeit de stroming Post-modern, Angelsaksische en Rijnlandse schrijvers en denkers. Vakbladen als Slow-management en de stroming van Het Nieuwe Werken willen recht doen aan de denkkracht van mensen.
In de recente literatuur zien we als we door de oogharen kijken twee paradigma-stromingen: Ten eerste een stroom aan bronnen die gericht zijn op controle en voorspelbaarheid. Bijvoorbeeld een nieuw uitgekomen boek met de belofte ‘U een compleet overzicht te geven van alle aspecten die cruciaal zijn om elke strategie tot een groot succes te maken’.
Ten tweede een stroming van boeken die de onzekerheid en complexiteit benadrukken bij veranderen. Een voorbeeld van een boek in deze stroming is een recent uitgekomen boek die de beweging maakt van de geplande werkelijkheid (de plannen op papier) naar de echte realiteit (in de praktijk) met de titel: Wijs spreadsheets en verantwoording de deur. Organiseer Europees; met aandacht voor vertrouwen, verbinding en vooral vakmanschap.
De onderstromen van boeken die ons sturen
Je zou kunnen zeggen dat het eerste boek die schrijft over de ‘Optimale strategie’ getuigt van het denken dat strategie belangrijk is en dat er een optimale strategie bestaat. En dat ‘een strategie iets is wat mensen kunnen begrijpen’.
Waar in de tweede stroom een zin als ‘Aandacht voor vertrouwen’ ervan uitgaat dat er ‘zoiets bestaat als vertrouwen’ en dat ‘vertrouwen iets statisch is’, waar je je aandacht op kan richten en dat het misschien zelfs wel leidt tot een betere wereld. Zo kan je alle titels en achterflappen langs van de boeken die je leest vanuit de vraagt ‘Waar stuurt dit perspectief op? En dit het perspectief wat past bij mijn vraag?’
Einstein: “Als we wisten wat we deden, heette het geen onderzoek”
Onze uitnodiging aan u
Wij nodigen u met deze blog uit eens te kijken naar uw eigen plannen en andere werkdocumenten. Welk onderliggend denken onthult de tekst? Is het een benadering die ‘vertrouwen’ als basis heeft of is het een ‘denken voor de ander’-stuk waarmee je elkaar onbedoeld ‘dom’ denkt, onbewust ten koste van de collectieve intelligentie.
Bronnen:
- Goedhart, A. & Steen, van der, B. (2009). Proceskundig ondersteunen. Develop, najaar 2009, p 8.-19.
- Weick, K.E.(1995). Sensemaking in organizations. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
- Wierdsma, A.F.M. & J. Swieringa (2002). Lerend organiseren. Als meer van hetzelfde niet meer werkt. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.
Deze blog verscheen ook op www.proceskunde.com. Op deze website kan je ook meer achtergrond vinden over hoe je verder het denken in jouw organisaties kan ontrafelen.
Op 3 oktober start de Leergang Proceskunde 'Werken met Aandacht'.