Laat je oma thuis?

par: Mara Spruyt

Cette page n'est pas disponible en français - Vue en Néerlandais:

Regelmatig werk ik met teams die hun besluitvorming, samenwerking of communicatie willen verbeteren. Ik vraag ze dan om oma thuis te laten. Oma? Dat staat voor Oordelen, Meningen en Aannames. We hebben ze allemaal, maar ze zijn niet altijd effectief. Vaak volgt er instemmend geknik gevolgd door: “Inderdaad, dat is we moeten doen”. Maar dóe het vervolgens maar eens. Zo simpel is het niet om je oordelen en aannames niet van invloed te laten zijn op wat je denkt, zegt en doet.

Ons brein houdt ons voor de gek

Er zijn allerlei mechanismen in ons hoofd die ons vroeger als oer-mensen goed van pas kwamen, maar die ons nu behoorlijk in de weg kunnen zitten. Ze beïnvloeden onze waarneming en oordeelvorming. De evolutionaire psychologie onderzoekt hoe ons hoofd werkt en is voor mij redelijk nieuw terrein. Zo leer ik dat ons menselijk brein niet perse bijdraagt aan een waarheidsgetrouw beeld van de werkelijkheid en ervoor zorgt dat we het lastig vinden om met onvoorspelbaarheid, ambiguïteit en onzekerheid om te gaan. En aan de andere kant, om open te staan voor alternatieve meningen, nieuwsgierig te zijn en onze oordelen uit te stellen. Oftewel, om oma thuis te laten.
 

Waarom belangrijk?

Het doet ertoe je bewust te zijn van die cognitieve mechanismen. Zeker als we kijken naar organisaties waar mensen samenwerken is het handig om niet te snel je mening klaar te hebben of een oordeel te vellen. In een ambulant hulpverleningsteam moet bijvoorbeeld snel een besluit genomen worden over de omgangsregeling van een cliënt met haar kind. Of medewerkers van een vervoersbedrijf die in verschillende teams in een keten-aanpak moeten samenwerken en elkaars werk beïnvloeden, maar elkaar nooit spreken of zien.

In dergelijke situaties is het makkelijk om snel een oordeel te vormen (over de cliënt, over de collega’s van het andere team) maar dat blijkt lang niet altijd effectief. De consequenties van het aanpassen van de omgangsregeling van de cliënt kunnen op lange termijn bijvoorbeeld heel ongunstig uitpakken. Of er blijkt een goede reden te zijn waarom collega’s van het andere team uit de keten binnen het vervoersbedrijf vasthouden aan een zekere werkwijze, ook al lijkt deze niet logisch.

Door te onderzoeken in plaats van te oordelen, vragen te stellen in plaats van een mening te vormen, kom je hier achter. Misschien komt de hulpverlener zo tot een besluit dat minder voor de hand ligt maar veel beter bij de cliënt en haar kind blijkt te passen dan de oplossingsrichting die voor de hand lag. Of kan de samenwerking verbeteren tussen de medewerkers bij het vervoersbedrijf omdat ze elkaars werk kennen en weten wat wel en niet mogelijk is. Er wordt sneller geschakeld met minder onbegrip en irritatie en een uiteindelijke een betere dienstverlening voor de reiziger.
 

Wat kun je doen?

Het kan helpen om door de bril van de evolutionaire psychologie te kijken om te snappen waarom het uitstellen van een oordeel of mening zo lastig is. Het goede nieuws is dat we ons kunnen ontwikkelen. We zijn niet reddeloos overgeleverd aan ons oerbrein. Je kunt leren om effectief om te gaan met de vervormingen die je hersenen maken. Alleen al weten hoe het bij jou werkt en bewustzijn kan helpen. En vervolgens oefenen.

Een leuke werkvorm om met collega’s te doen is de volgende: bedenk allemaal in stilte voor jezelf een verklaring of interpretatie voor de volgende observaties:

1. een vrouw loopt huilend over straat;
2. een vriend komt niet opdagen op een afspraak en
3. je collega gooit een tomaat tegen het raam (Vroemen, 2009).

Je zult verrast zijn door de diversiteit aan beelden en interpretaties. Het is een simpele manier om erachter te komen hoe jouw eigen ‘oma’ eruit ziet. En je hersenen een signaal te geven dat oma niet meer helemaal van deze tijd is…..