Generatieve veranderprocessen - Summer Learning Café met Gervase Bushe

par: Joeri Kabalt

Cette page n'est pas disponible en français - Vue en Néerlandais:

Vorige week zaterdag heeft de Canadese hoogleraar Gervase Bushe een zogenaamd ‘Summer Learning Café’ gehouden in Hasselt voor een zaal vol enthousiaste Vlaamse en Nederlandse vakgenoten. Het onderwerp van de dag was ‘Dialogic Organizational Development’, net als Appreciative Inquiry een specialisatie en passie van Bushe. Dit is een term die hij een aantal jaren geleden met zijn collega Robert Marshak heeft bedacht om een groep methoden voor organisatieontwikkeling en -verandering in onder te brengen.

Het gesprek in organisaties veranderen

Volgens Bushe en Marshak zijn vormen en methoden zoals Appreciative Inquiry, World Café en Open Space substantieel anders dan de meer traditionele praktijken in de organisatieontwikkeling, die hij tot de school van ‘Diagnostic Organizational Development’ rekent. Bushe beargumenteert dat het niet zozeer de vorm is die anders is – en heeft dan ook een sterke mening over de manier waarop veel adviseurs die werken met deze methodes vooral de vorm benadrukken – maar dat deze methodes zich vooral onderscheiden door een aantal onderliggende assumpties over hoe verandering in organisaties tot stand komt.

Dialogic Organizational Development is sterk beïnvloed door de theorie van het sociaal constructionisme en daarmee gaat verandering niet zozeer om het onderzoeken en diagnosticeren van een organisatie om een plan te bedenken om deze ‘beter’ te maken (de metafoor van de organisatie is die van een levend organisme), maar om in Bushe zijn woorden ‘de gesprekken te veranderen die het alledaagse denken en gedrag vormen door meer en andere stemmen te betrekken, te veranderen hoe en wanneer mensen met elkaar praten, en/of het stimuleren van generatieve beelden die medebepalen hoe mensen over dingen denken’.

De organisatieadviseur als ‘choreograaf’ en ‘host’

De rol van de adviseur verandert daarmee ook. Bushe gebruikt hiervoor de metafoor van een choreograaf of stage manager die een setting of ruimte creëert (in de Amerikaanse literatuur ook wel ‘container’ genoemd, een term die voor ons wat vreemd overkomt) waarin generatieve gesprekken tussen deelnemers kunnen ontstaan.

Dit vraagt de nodige voorbereiding; Bushe illustreerde dit mooi met een voorbeeld van zijn collega David Cooperrider (een van de grondleggers van Appreciative Inquiry) die weken nadacht over een goede openingsvraag voor een bijeenkomst. Ook tijdens de bijeenkomst verschuift de rol van de consultant van die van ‘facilitator’ naar die van een ‘host’ die de juiste sfeer en setting creëert waarin mensen zelf met elkaar in gesprek gaan.

Generatieve beelden en vragen

Bushe zijn fascinatie als onderzoeker wordt vooral gevormd door het ontdekken van ‘onderliggende mechanismen’ die zorgen voor verandering in organisaties. Het unieke aan Bushe is dat hij daarbij zowel zijn wetenschappelijke en theoretische achtergrond meeneemt als zijn ervaring als organisatieadviseur. Hij doorspekt zijn wetenschappelijke verhaal dan ook met anekdotes uit zijn adviespraktijk en komt ook met de nodige tips om als adviseur met zijn gedachtegoed aan de slag te gaan. Want dat is toch wel waar de zaal op zit te wachten; het klinkt allemaal zo logisch, maar hoe doe je dat nou precies in de praktijk?

Zoals Bushe zelf zegt: ‘Het gaat niet alleen om het houden van een ‘goede dialoog’, daarmee verandert er nog niet perse iets.’ Een van de dingen die wel maakt dat er iets verandert is volgens Bushe ‘generativiteit’, een concept waar we gedurende de dag in groepjes in gesprek over en mee aan de slag gaan. Zo wisselden we ervaringen uit over ‘generatieve beelden’ – een woord, zin, foto of iets anders dat mensen een nieuw perspectief aanreikt, aantrekkelijk is om op in te stappen en aanzet tot actie. En hebben we later op de dag geoefend met het formuleren van een ‘generatieve vraag’. Een vraag die volgens Bushe aan vier eigenschappen moet voldoen: de vraag moet 1) verassend zijn, 2) niet alleen cognitief zijn maar de ander op een dieper niveau raken, 3) een band of relatie creëren tussen de mensen die over de vraag in gesprek zijn en 4) zorgen voor een nieuw perspectief of shift in denken.

Als je het bovenstaande rijtje ziet is het misschien toch niet zo gek dat David Cooperrider weken na heeft gedacht over precies de juiste vraag die al deze vier aspecten in zich heeft. Al met al een inspirerende dag die mij vooral uitnodigt en aanzet om meer te experimenteren met het ontwerpen en ‘hosten’ van generatieve gesprekken.

Meer lezen?

Gervase Bushe heeft een eigen website waarop hij al zijn artikelen publiceert. Mijn favoriete artikelen van Gervase Bushe zijn:

• Dialogic Organizational Development. Hierin legt hij het verschil uit tussen Diagnostic en Dialogic Organizational Development en geeft hij daarnaast ook een aantal concretere tips voor mensen die hiermee (willen) werken.
  
• Generativity and the transformational potential of AI. In dit artikel legt hij vooral de nadruk op het belang van generativiteit in een AI proces, in tegenstelling tot positiviteit.
  
• When is Appreciative Inquiry transformational? Hier beschrijft hij een onderzoek naar een aantal case studies waarin Appreciative Inquiry is gebruikt en wanneer deze wel en niet tot een transformatie leidden.