Cette page n'est pas disponible en français - Vue en Néerlandais:
Recent startten Ton ten Broeke, Marcel Kuhlmann en Derk van der Pol met de eerste ‘online’ Thinkshops van de Verander Express. Zo ging een leergang van directeuren en schoolleiders uit het onderwijs aan de slag om antwoord te vinden op (persoonlijke) onderzoeksvragen over veranderen. In deze bijeenkomst stond het thema ‘macht’ centraal. Hoe speelt bijvoorbeeld macht een rol als je directeur bent van een basisschool? Of hoe ga je als schoolleider om met macht? Door blootgesteld te worden aan uiteenlopende perspectieven van diverse veranderaars, kwamen deelnemers tot rake inzichten.
Thinkshop
Inderdaad, de Verander Express is geen workshop, maar een interactieve Thinkshop. Het is bedoeld om je perspectief op een (verander)vraagstuk te verbreden en te verdiepen. Vragen die voorbij kwamen zijn: “Hoe kun je macht positief inzetten? Wat doet macht met mij? En hoe voelt dat bij mij zelf? Hoe ga ik om met iemand die emotioneel het gesprek gijzelt? Hoe zet ik docenten in een rol die verder gaat dan alleen ‘hun klas’? Deelnemers kregen fragmenten te zien van veranderaars uit verschillende hoeken. Variërend van een bestuurder uit het bedrijfsleven, tot een filosoof. Allen werden ze geïnterviewd door Ton ten Broeke.
Hu Jintao en de macht van een baby
Macht. Je hebt er iets mee of niet. Marcel Kuhlmann, mede initiatiefnemer van de VeranderExpress, maakt een interessante vergelijking: “Hu Jintao, de president van China, was volgens Forbes Magazine op een gegeven moment de meest machtige persoon op aarde. Forbes baseerde dat op zijn invloed, geld, aantal aanhangers en de mate waarin hij zijn macht gebruikt. Macht zien we ook dichter bij huis. Wie geen kinderen heeft, denkt misschien dat een baby het meest machteloze wezen op aarde is. Ouders weten wel beter. De baby bestiert hun leven. Als er in het huishouden één wezen macht heeft, is het de baby. En eenmaal volwassen is deze baby inmiddels door de politieke wol geverfd.”
Macht en politiek in organisaties
Marcel vervolgt: “Ook in organisaties zijn macht en politiek algemeen aanwezig, zij het in verschillende gedaanten en met verschillende doelen. Politiek wordt echter vaak gezien als machtsmiddel om invloed te krijgen door manipuleren, frauderen en bedriegen. Het taboe op macht en politiek is snel gevestigd. Met de VeranderExpress doorbreken wij dat taboe. Macht en politiek vormen namelijk het kloppend hart van iedere organisatie. Iedereen moet dingen gedaan krijgen. Iedereen speelt mee of probeert dat. Alleen, niet iedereen is zich daarvan bewust.”
Bewustwording
Dit laatste kwam tijdens de leergroep uit het onderwijs naar voren. Een deelnemer vertelde het volgende: “Voordat ik met deze Thinkshop aan de slag ging, beschouwde ik macht als iets negatiefs. Misschien komt het door al die oorlogsfilms die ik kijk en heb gezien. Ik moet dan ook altijd aan Adolf Hitler denken. Door het zien en horen van de verschillende perspectieven, ontstond er een bewustwording bij me. Noem me vreselijk naïef. Maar als directeur van een school heb ik dus ‘macht’.”
Positieve kant aan macht
Marcel Kuhlmann, stelde de betreffende deelnemer een vervolgvraag: “Welke positieve kant ontdek je aan ‘macht’?” De deelnemer: “In één van de invalshoeken werd een mooi onderscheid gemaakt tussen macht in termen van relatie en positie. Dat laatste neem ik mee. Het helpt me door een andere bril te kijken naar de onderstroom.” De deelnemer vervolgt met een voorbeeld: “Ik moet denken aan een situatie met een ouder. Die vertelde mij dat ik de leerkracht ‘even’ moest overrulen. Ik maakte haar heel duidelijk: nooit en te nimmer overrule ik mijn leerkracht, simpelweg omdat ik geen directe relatie heb met het kind. Daarbij geloof ik in de goede beweegredenen van de leerkracht.” De deelnemer omschrijft dit als een mooi voorbeeld van macht: “Ik ben voor de leerkracht gaan staan, realiseer ik me nu ik daar zo op terugkijk.”
Macht in plaats van vertrouwen
Een andere deelnemer staat stil bij het woord vertrouwen. “Soms ben je zelf expert, waardoor je je makkelijker de macht kunt toe-eigenen. Maar in een ander filmpje werd het belang van ‘vertrouwen’ aangestipt. Vertrouwen in plaats van macht dus. Zeker wanneer je zelf geen expert bent, is dat essentieel om iets voor elkaar te krijgen. Ik realiseer me dat dat ook voor mij als directeur geldt. Ik heb nooit voor de klas gestaan in het basisonderwijs, dus ik kan leerkrachten niet vertellen hoe ze het moeten doen. Omdat ik daar geen expert rol in heb, heb ik daar ook geen legitimatie voor, maar doordat ze vertrouwen in mij hebben, wordt er wel naar me geluisterd.”
De reflectie reflex
Wanneer iets niet verloopt zoals we verwachten, zoals bekend en gebruikelijk is, wanneer ons vanzelfsprekende repertoire van denken en handelen niet meer toereikend is stellen we onszelf de vraag ‘wat kan ik denken en doen in deze situatie?’. Ton ten Broeke: “We merken dat zelf tijdens de Corona-crisis. In het begin zag ik dat mensen weinig tijd namen voor reflectie. Ze schoten in een doen-modus, gericht op ‘overleven’.” Marcel vult aan: “Al vrij snel zie ik juíst dat mensen nadenken op het moment dat er sprake is van onzekerheid of onbekendheid, zoals nu. Het bekende en vertrouwde maakt plaats voor nieuwe samenwerkingsvormen en zelfs innovatie. We verkennen en experimenteren met online werken en op afstand verbinding creëren en houden.”
Samenwerken
Ton zoomt in op het gebied van samenwerking: “Tegelijkertijd zie ik iets gebeuren op het gebied van samenwerken. Wat mij opvalt is dat sommige samenwerkingsvraagstukken in een keer opgelost lijken. Afdelingen kunnen elkaar nu heel gemakkelijk vinden om iets voor elkaar te krijgen. Ik ben wel benieuwd hoe duurzaam dit is: is het gedragsverandering of veert het straks weer terug? Met de versoepeling van de coronamaatregelen zie ik sporen van het laatste. Er ontstaat ‘gedoe’ over hoe deze versoepeling vorm te geven. Hierdoor lijken ouwe karresporen weer dominant te worden…” Ton vervolgt: “Deze online Thinkshop past voor mij in deze tijd. Je hoort verhalen en ervaringen van anderen en deze verhalen verleiden je om bij jezelf na te gaan wat jij zou doen of hoe jij er zelf over denkt. Het is stilstaan bij hoe jij (bijvoorbeeld) naar macht in een verandering kijkt, wat jij daar zelf in doet.”
Zelf een online thinkshop
Sta jij met jouw team of organisatie voor een uitdaging als het om veranderen gaat? En wil je hier meer zicht op krijgen? Stap in, in de virtuele Verander Express. Er zijn verschillende thema’s: macht, onvoorspelbaarheid en plezier. Daarnaast werkt Ton, samen met Marcel en Derk aan een tweede serie met nieuwe thema’s: Leiderschap, Participatie en Aandacht in verandering. Stuur een mail naar ttenbroeke@kessels-smit.com en ontdek de mogelijkheden.
