"Het is leuker als je bij Deloitte op de 44e verdieping zit, dan in lokaal 214"
Terugblik op een grootschalige onderwijsvernieuwing binnen het ROC
This page is not available in English - View in Dutch:
Afgelopen maanden mochten we met een aantal collega's een boeiend onderwijsvernieuwingsproces ondersteunen bij het College Economie en Ondernemen (CEO) van Albeda, een groot ROC in Rotterdam. Het avontuur begon voor ons in het voorjaar van 2021, toen de ontwerpgroep ons uitnodigde om hen te ondersteunen bij het formuleren van leidende principes voor inspirerend en flexibel onderwijs waarin studenten meer de regie hebben over hun eigen leerroute. Met die ontwerpgroep hebben we ook een grof onderwijsmodel gemaakt en een toolbox voor 20 ontwikkelteams. Dat vormde het startschot voor de onderwijsontwikkeling collegebreed in september 2021; een proces waarin we het projectteam en de ontwikkelteams met raad en daad terzijde hebben gestaan en een aantal meerdaagse ontwerp snelkookpannen hebben begeleid.
Terwijl we deze blog schrijven is het nieuwe onderwijs bijna klaar. Een mooi moment om met programmamanager Mariska van Rossen en projectleider Mario Neelen terug te blikken op dit proces.
De aanleiding
"Alles wat we doen, doen we voor de student" zegt Mario op de vraag waarom men nieuw, flexibel onderwijs is gaan ontwerpen. Studenten willen zelf keuzes maken in een opleidingsprogramma, zodat dat past bij hun doelen en ambities. Daarnaast gaat het ook om het verbeteren van de aansluiting met het bedrijfsleven. Het werk verandert snel, wordt steeds breder waardoor mensen meer taken vervullen dan alleen de taken die in de beroepsopleiding aan bod komen. Door de komst van een nieuwe kwalificatiestructuur moest CEO het onderwijs toch al aanpakken, dus die kans hebben ze gegrepen om een flinke slag te slaan. Bovendien bood dit de gelegenheid om het thema ondernemerschap, waarop dit College van Albeda zich wil onderscheiden, duidelijk op de kaart te zetten in de opleidingen.
Essentie van het nieuwe onderwijs
Het onderwijs dat studenten aan dit College vanaf september 2022 volgen is modulair van opzet. Elke module heeft dezelfde lengte van 10 weken en dezelfde studiebelasting. Mariska: "De opleiding is daardoor overzichtelijk voor de student, want we zeggen: dit is wat we verwachten de komende 10 weken. Omdat studenten elke module afsluiten en datgene wat ze behaald hebben kunnen meenemen naar een andere opleiding, waarderen we wat ze al bereikt hebben." Een module heeft een thema dat herkenbaar is in het beroep en bevat een multidisciplinair, praktijkgericht project. Dat project is het 'voertuig' voor het leerproces van de studenten; vakkennis en vaardigheden komen geïntegreerd aan bod in verschillende soorten leeractiviteiten. Dat leren vindt bij voorkeur zoveel mogelijk plaats in de werkomgeving: in leerwerkplaatsen of bij stagebedrijven. Mariska: "Waar het kan gaan we de school uit, want het is immers leuker als je bij Deloitte op de 44e verdieping zit, dan in lokaal 214."
Trots
Mariska en Mario zijn er het meest trots op dat modulair onderwijs echt is omarmd. Mariska: "Wat ingewikkeld is, is dat we veel crebo's hebben en zeven locaties. Mensen die dezelfde opleiding gaven moesten gaan samenwerken en met elkaar één curriculum bouwen. Het uitgangspunt is namelijk dat het programma van een opleiding op elke locatie hetzelfde is. Maar ze kenden elkaar helemaal niet. Ieder zat op een eigen eiland." Mario vult aan: “Dat we het samen hebben gedaan, en mensen uit verschillende onderwijsteams elkaar vonden in de ontwikkelteams, dat maakt me trots. Wat we in het onderwijs nastreven deden we in het ontwikkelproces: multidisciplinair en vakoverstijgend samenwerken met alle ontwikkelteams bij elkaar tijdens verschillende meerdaagse."
Hobbels overwinnen
Omdat Economie en Ondernemen een groot College is met verschillende soorten opleidingen, docenten en studenten was het best lastig om iets gezamenlijks te ontwerpen dat voor iedereen geldt. Dit was zeker een hobbel om te nemen, aldus Mario. "Wat heeft geholpen is veel contact hebben met elkaar, uitleggen, bereikbaar zijn op de locaties. Mensen de ruimte geven om er anders over te denken, een andere weg te bewandelen of een ander tempo te kiezen. Zolang je maar samen naar het doel toe gaat." Mariska benoemt het spanningsveld dat men aan het begin ervan uitging dat van elke locatie iemand bij een ontwikkelteam zou aansluiten. Tijdens het proces bleek dat dit niet lukte. "Dan kun je erop sturen dat dit toch moet, of doorgaan met de mensen die willen en positieve energie hebben." Alhoewel modulair onderwijs nu vanzelfsprekend is, had dat in het begin ook nog wel wat voeten in de aarde. Mariska: "Wat hielp is dat we op een gegeven moment duidelijk hebben gezegd dat het punt of we wel of niet modulair onderwijs gaan aanbieden, voorbij was. Het draait om transparant zijn."
Tips en tricks
Mariska raadt andere ROC's aan om in een vergelijkbaar onderwijsontwikkelproces te zorgen voor voldoende onderwijskundige ondersteuning dichtbij de ontwikkelteams. Om mee te denken en feedback te geven op dat wat ontwikkeld wordt. Daarnaast is het van belang om het eigenaarschap van een module zo snel mogelijk in het team te beleggen: "Dan gaat het leven en voelen mensen de verantwoordelijkheid. Wij werken met zogenaamde 'modulebazen' waardoor multidisciplinair werken makkelijker wordt vanwege de korte lijntjes. Die lijntjes leggen ze zelf en we zien dat mensen dan beter aangesloten blijven", aldus Mariska. Een tip van Mario is om kaders vast te stellen voor de vernieuwing, zoals de ontwerpprincipes. Maar om dan ook snel de mensen van de werkvloer in de ontwikkeling te betrekken. Top down zaken opleggen werkt niet. Mario: “Van het begin af aan is een kwart van onze docenten betrokken bij deze ontwikkeling. Dat draagt bij aan het succes."