This page is not available in English - View in Dutch:
Het is in Nederland niet vanzelfsprekend dat je ’s avonds gezond thuiskomt van je werk. In 2016 gold voor ten minste 2500 mensen dat ze met een ernstig letsel hun werkplek hebben verlaten. ISZW publiceerde in juni jl. een rapport over ernstige arbeidsongevallen. In het rapport wordt duidelijk dat sinds 2014 in Nederland het aantal arbeidsongevallen weer toeneemt, na jaren van daling. In 2016 waren er 70 dodelijke slachtoffers en 2.450 meldingsplichtige ongevallen. En dat terwijl slechts 50% van de meldingsplichtige ongevallen gemeld wordt – het zijn er dus nog veel meer. Koplopers in deze trend zijn de industrie en bouw. In deze sectoren vinden de meeste ongevallen plaats, terwijl de bouw de dubieuze eer heeft de meeste dodelijke ongevallen te tellen (16 dodelijke ongevallen in 2016). In deze blog laten we zien waarom mensen een ongeval krijgen en geven we ons perspectief op een veilige cultuur.
Onveilige cultuur leidt tot ongevallen
De ISZW heeft voor 62 dodelijke ongevallen onderzocht hoe de cultuur bijdroeg aan het ongeval. ISZW gebruikt daarvoor een achttal factoren, waaronder: competenties, techniek, risicobewustzijn en gedrag. Wat opvalt is dat de slachtoffers steeds goed opgeleid zijn en vaak de juiste instructie hebben gehad. Ook is er hoogst zelden sprake van technisch falen, hooguit van een verkeerde toepassing van techniek.
Wat zijn dan wel de onderliggende oorzaken? ISZW benoemt drie factoren:
- Allereerst blijkt dat ingesleten gedrag en onveilig denken regelmatig de oorzaak is van een ongeval; mensen houden zich (bewust) niet aan een voorschrift omdat hen dat beter uitkomt of (onbewust) omdat ze verrast zijn door de situatie ter plekke. Veiligheidsregels worden gezien als ‘niet-van-toepassing-op-mij’, als hindernissen om lekker door te werken.
- Daarnaast wordt in de meeste van de 62 onderzochte ongevallen ook beperkt gecommuniceerd en afgestemd. Dat was overigens in geen van de gevallen te wijten aan gebrekkige taalvaardigheid van buitenlandse krachten.
- Tot slot ontbreekt het aan toezicht van collega’s en leidinggevenden: zij gedogen de onveiligheid dus, niemand grijpt in.
Te weinig staat men stil bij de veiligheidsaspecten van (nieuwe) werksituaties. In de waan van alledag en onder de druk van tijdgebrek of onvoldoende geschoold personeel is ‘doen’ de norm, eerder dan ‘denken’. Daarmee ontstaat op al die plaatsen een cultuur die niet of veel te weinig op veiligheid gericht is. En de ultieme prijs voor zo’n gebrek aan veiligheidsdenken is dat mensen overlijden op werk.
Ik werk veilig of ik werk niet
Maar wat kun je doen om dit veiligheidsdenken aan te moedigen? ISZW legt vooral nadruk op een betere beheersing van veiligheidsrisico’s door RI&E (risico-inventarisatie en evaluatie). Dit is belangrijk, maar leidt vaak tot stoffige plannen in de keet die niemand leest. Het is van veel groter belang dat zo’n risico-inventarisatie in de praktijk besproken en doorleefd wordt. Pas als je dat doet, kan zo’n RI&E het veiligheidsdenken verder helpen. En die stap wordt in veel bedrijven niet of veel te weinig gezet.
En dit is nog maar één vorm van het stimuleren van denken. In bedrijven met een steviger veiligheidscultuur staat centraal: “ik werk veilig of ik werk niet”. Daar is veiligheid continue onderwerp van gesprek, spreken mensen elkaar aan, leren mensen van meldingen van bijna-ongevallen en tonen formele en informele leiders veiligheidsleiderschap.
Veilige cultuur
Wij weten als geen ander dat het niet makkelijk is om te werken aan een veilige cultuur, waarin denken gestimuleerd wordt. Het vraagt om verschillende interventies en aanpakken tegelijkertijd.
Als je in je eigen organisatie worstelt met de veiligheidscultuur, weet dan dat we bij Kessels & Smit Safety Company veel ervaring hebben met het begeleiden van vaklieden en leidinggevenden in veiliger werken. Zo doen we regelmatig veiligheidstrajecten met bouwbedrijven, organiseren we leiderschapstrajecten voor leidinggevenden en begeleiden we gesprekken in de keet tussen vaklieden.
Bronnen en tools
- Panteia (2016), Monitor MKB Bouw & Infra december 2016
- ISZW (2016), Staat van ernstige arbeidsongevallen. 'Weer veilig thuis uit je werk'
- Aanspreken op veiligheid
- De veiligheidscultuurladder
- Start werk overleg
- Transparant managen
Voor meer vragen over het thema veiligheid en Kessels & Smit Safety Company kan je onder andere contact opnemen met Martijn van Ooijen.