This page is not available in English - View in Dutch:
Er wordt nog vaak naar organisaties gekeken alsof het machines zijn. Men grijpt in op een bepaald deel van de organisatie – dat kan gaan over een afdeling, team of medewerker – en denkt dat dit nauwelijks impact heeft op de omringende delen (= ruimtelijk aspect) of de toekomst (= aspect tijd). En inderdaad, als je bij een machine een onderdeel vervangt, dan merkt de rest van die machine dat niet. De andere onderdelen hadden ook geen emotionele band met het deel dat verwijderd is en zijn evenmin bezorgd over hoe het verder met dat vervangen onderdeel zal gaan.
Organisaties zijn echter geen machines. Ze zijn één en al verbondenheid, een levend geheel dat zich voortdurend kan aanpassen.
Systemisch kijken
Sinds ik met Systemisch Werk bezig ben – geïnspireerd door mensen als Bert Hellinger, Matthias Varga von Kibèd, Insa Spärrer, Franz Ruppert, Albrecht Mähr, Daan Van Kampenhout - ontwikkelde ik taal en methodiek om dieperliggende dynamieken en processen te begrijpen, te benoemen en te begeleiden. Een van de eerste dingen die ik leerde waren de drie universele wetten van levende systemen.
- Plek: wanneer iemand die deel uitmaakt van het systeem uitgesloten wordt, geen volwaardige plek krijgt - of net andersom - dan voedt dit een negatieve dynamiek in het systeem.
- Orde: in elke groep is er een soort pikorde. Sommige mensen bepalen in die orde het kader voor andere mensen. Positie in de organisatie, maar ook anciënniteit, resultaten en competenties bepalen die ordening. Als mensen die orde telkens weer verbreken – denk aan medewerkers die het uitgestippelde beleid voortdurend zitten af te schieten – dan groeit er evenzeer een negatieve dynamiek.
- Balans: relaties kunnen duurzaam zijn als er een gezonde balans is tussen geven en nemen. Als mensen op een chronische manier meer energie in een systeem steken dan ze eruit kunnen halen, dan breekt er iets. Dan proberen mensen op een andere manier de balans te herstellen: diefstal of sabotage zijn daar voorbeelden van.
Een negatieve dynamiek ontstaat door het niet-respecteren van deze systeemwetten en dat noemen we dan een ‘verstrikking’. Ik vergelijk het wel eens met het dichtknijpen van een tuinslang. De energie die een systeem doet stromen raakt bekneld.
- meer lezen over systemisch perspectief? Zie bijvoorbeeld dit artikel van Marloes de Jong.
Afscheid van onze oprichters
Als 'learning company' kiezen we er telkens weer voor om onze organisatie als een experiment te beschouwen. Net dit ondersteunt onze zoektocht naar nieuwe samenwerkingsvormen die ondernemerschap en innovatiekracht ondersteunen. In ons werk en in die zoektocht helpt het systemisch kijken heel erg. En zo gingen wij onlangs zelf weer door een belangrijke fase.
Toen we met z’n allen het afscheid van onze oprichters – Joseph & Cora - vierden, was ik me er heel erg bewust dat dit voor ons een systemisch belangrijk moment was. De oprichters van een organisatie hebben een bijzondere plek in en voor een systeem. Ze zijn en blijven de bron en de bezielers van een organisatie en eigenlijk zullen ze er voor altijd deel van uit maken. De plek van de oprichters is dus niet – en nooit - los te maken van de organisatie. Telkens weer zien we tijdens organisatie-opstellingen de negatieve effecten als de oprichter(s) hun plek niet meer krijgen, bijvoorbeeld omdat ze hun bedrijf niet op een goede manier konden loslaten of doorgeven. In die zin verwoordde Paul Keursten dit op een schitterende manier met de woorden: “Je kunt niet weggaan bij jezelf”.
Rituelen en symbolen
Op verschillende manieren kregen Joseph en Cora een definitieve plek in ons gezelschap. In die zin begrijp ik meer en meer de kracht van rituelen en symbolen … hoe archaïsch dit ook moge klinken. Ik zet even de meest opmerkelijke – vanuit systemisch perspectief - op een rijtje.
- In de tuin op de Maliebaan wordt er een houten bank gezet. Dit is de Joseph en Cora bank en als je even een ‘gesprek’ wil met één van hen of met hen beiden, dan kan je gewoon even op de bank gaan zitten.
- Beiden kregen ze een sleutel van ons kantoor. Zo kunnen ze altijd even binnen springen als ze daar zin in hebben.
- We vroegen aan hen beiden om ons een brief te schrijven die we pas binnen 10 jaar mogen openen. Deze brief hangt mooi ingekaderd in het zenuwcentrum van ons kantoor.
- Samen schreven we een boek waarin we, elk vanuit onze eigen ervaring, hebben beschreven wat Kessels & Smit, The Learning Company voor ons betekent.
- Het afscheidsfeest was helemaal opgebouwd rond de bijdrage van Joseph en Cora met filmpjes, foto’s, korte kwisjes, …
- Tot slot kregen Joseph en Cora een appelboom voor in hun tuin. Binnen ons gezelschap is de appelboom een belangrijk symbool voor één van onze kernwaarden, namelijk: gezamenlijk ondernemerschap.
Bedankt Joseph & Cora en bedankt collega’s voor het samen goed vormgeven van ons afscheid van de mensen die nooit bij ons zullen weggaan. Onze organisatie is alles behalve een machine, ze is een bruisend netwerk van intense relaties die ons samen - op een organische manier - doen groeien in vernieuwende vormen, praktijken, … ik noem het voor even een WIKI-nisatie of zwerm.