Dit interview met Niel van Meeuwen verscheen op 20 september in trends.be.
Een nieuwsgierige en enthousiaste werknemer die het aandurft de platgetreden paden in twijfel te trekken en zich in het bedrijf ondernemend opstelt met ideeën die soms moeilijk vorm te geven zijn in de bestaande bedrijfsstructuren. Dat is wat een 'intrapreneur' doet. Hoewel veel bedrijven zweren zulke werknemers te willen, behandelen ze hen vaak eerder als lastposten.
“Als je ondernemerschap vertoont in een bedrijf, ben je bijna per definitie 'ongehoorzaam'. Dat komt omdat bedrijven zich doorgaans organiseren op basis van afspraken over prestaties, regels en procedures. Ze worden centraal gestuurd en ze verwachten gehoorzaamheid van hun personeelsleden, die ze regelmatig controleren.”
Die aanpak levert volgens Van Meeuwen niet veel op, want hij leidt tot werknemers die wel aanwezig zijn van negen tot vijf, maar niet noodzakelijk veel meerwaarde creëren. De Leuvenaar, lid van Kessels & Smit, een netwerk van professionals, draait de zaak liever om. Hij vertrekt niet van het bedrijf, maar van de werknemer.
“Kijk eerst naar de talenten van een persoon en zoek dan naar een goeie match tussen wat hij zelf wil doen en de doelen van het bedrijf. Dat veronderstelt om te beginnen dat een operationeel leidinggevende de aspiraties, passies en talenten van zijn medewerkers kent. Dat is zelden het geval.”
Die zienswijze zet de wijze waarop personeelsdiensten leidinggevenden begeleiden op losse schroeven. “Nu worden leidinggevenden aangestuurd op basis van salescijfers of besparingen, maar krijgt de manier waarop ze leiding geven en omgaan met hun medewerkers vaak veel minder aandacht”, hekelt Van Meeuwen.
“Je moet hen daarop aanspreken, zodat ze die rol op zich nemen. Nu zijn managers het allesbehalve gewoon om met hun teamleden te spreken over wat ze goed en graag doen.” De zelfstandige organisatieadviseur raadt hr-diensten aan om hiervoor werkvormen te creëren en de leidinggevenden op het hart te drukken dat intrapreneurs graag worden geholpen met wat ze moeten doen, maar niet met hoe ze die taak aanpakken.
Het gevaar van controle
“Heel wat managers hebben het idee dat als je te veel vrijheid geeft aan je personeel, ze niet zullen werken en die vrijheid misbruiken. Hun verkeerde veronderstelling is dat als je ze geen vrijheid geeft, ze wel zullen werken en dat klopt niet.” Dat komt omdat werknemers de heersende bedrijfscultuur overnemen. Heb je een bedrijf dat zweert bij controle, dan zullen de medewerkers die manier van denken overnemen.
“Je creëert dan mensen die zeggen dat ze 5 minuten vroeger naar huis mogen omdat ze die ochtend 5 minuten eerder zijn begonnen.” Van Meeuwen raadt aan om medewerkers duidelijke doelen te geven, zonder hen op te leggen hoe ze die moeten halen, en in te zetten op een bedrijfscultuur die initiatief nemen en vrijheid cultiveert. “Je kunt nu eenmaal niet op bestelling innovatief zijn.”
Dat in Nederland een op de zeven werkenden tegenwoordig een zzp'er (zelfstandige zonder personeel) is, heeft volgens Van Meeuwen veel te maken met de grote nadruk op controle binnen bedrijven. “Ze willen betekenisvol werk dat bij hen past zonder al te veel verantwoording af te leggen.”
De crisis fnuikt intrapreneurship nog meer omdat bedrijven nog meer gaan managen op basis van kosten en regels _ spreadsheetmanagement. “Je ziet dan dingen als facturen boven de 1000 euro die moeten worden goedgekeurd door het managementteam. Werknemers gaan een factuur opsplitsen in twee, bijvoorbeeld eentje van 800 en een van 600 euro, om aan die regel te ontsnappen. Zulke zaken zijn dodelijk voor intrapreneurship. Bedrijven moeten net een paar schroeven los draaien in de organisatie om meer vrijheid te creëren.”
Al is de vraag of een bedrijf ooit wel wendbaar genoeg is om een intrapreneur toe te laten snel te schakelen bij de uitwerking van zijn innoverende projecten. Of misschien krijgt hij de smaak zozeer te pakken dat hij ontslag neemt en voor zichzelf begint. Is er overigens wel wetenschappelijk onderzoek dat bewijst dat intrapreneurship het bedrijf aan betere resultaten helpt? “Er zijn niet veel cijfers, maar er is wel een indirect verband. Intrapreneurship verhoogt de betrokkenheid, motivatie en tevredenheid van de werknemers en er bestaan wel onderzoeken die de link leggen tussen betrokkenheid en resultaten.”