Deze column verscheen op Klasse Leraren: http://www.klasse.be/leraren/34776/lummelen-jouw-leerlingen-prijs-je-gelukkig/
Zet jij presteren voorop in je klas? “Dat heeft een tegengesteld effect”, zegt pedagoog Luk Dewulf, auteur van ‘Ik kies voor mijn talent’. “Leraren vullen talentontwikkeling prestatiegericht in. Maar je wordt je pas bewust van je talent als je in een omgeving leeft die jouw talent aanspreekt. Samen met de leerlingen die omgeving creëren is de uitdaging voor de leraren.”
We leven in een prestatiegerichte maatschappij. Presteren brengt je hoger op de maatschappelijke ladder. Ouders en leraren stimuleren kinderen om vanaf kleuterleeftijd talenten te ontwikkelen op zo veel mogelijk fronten. Velen vullen talentontwikkeling prestatiegericht in. Hoe groter het talent, hoe hoger de prestatieverwachting. Scoren op school, winnen in de sportclub, uitblinken in de tekenacademie.
Rond talent leven een aantal hardnekkige misverstanden. Heeft iedereen talent? Ja, iedereen heeft talent. Maar of het talent naar buiten komt, dat is een ander paar mouwen. Een schitterend acteur, een primus op school, een snelle loper, een goeie muzikant. Niet de activiteit is het talent. Wel wat voldoening geeft en wat vanzelf gaat. Zoals een voetballer die graag de leiding neemt en geniet hoe anderen zich door hem laten leiden. Zijn talent? Meetrekken. Of zoals een muzikante die lang kan doorzetten en nooit opgeeft. Haar talent? Doorzetten. Of zoals een kind dat theater speelt en niet snel zenuwen heeft. Dat kind heeft het talent genieten. Al deze talenten zijn breed inzetbaar in vele contexten.
Je wordt je pas bewust van je talent als je in een omgeving leeft die jouw talent aanspreekt of als iemand jouw talent benoemt. Of als je een zetje krijgt om iets nieuws te proberen waarvan je je niet bewust bent dat het een groeikans voor je inhoudt. 0uders en leraren moeten aanvoelen wat een kind kan en waar het voldoening in vindt.
Want als een kind doet waar het goed in is, dan verhoogt dat zijn weerbaarheid en veerkracht. Bezit een kind talent dat past bij het onderwijs? Kan het goed stilzitten, luisteren, notities nemen, analyseren, structureren, memoriseren? Veel kans dat het dan zijn batterijen oplaadt op school.
Heeft een kind geen talent dat past bij het onderwijs? Kijk dan naar de activiteiten thuis en in de vrije tijd die het kind voldoening geven. Bij vrienden zijn, samenspelen, inzet in de jeugdbeweging, babysitten, troosten … ook dat zijn positieve stimulerende contexten. Ook je grenzen durven verleggen is een talent.
Als je doet waar je goed in bent, dan vliegt de tijd. En als de tijd vliegt, dan ben je honderd procent je authentieke zelf. Authenticiteit en tijd zijn synoniemen. Zouden wij het durven op school? Om voor elk vak na te gaan of de tijd vliegt, of tergend langzaam vooruit gaat? Voor hoeveel kinderen? Voor hoeveel vakken? Dient een school om de tijd te doen vliegen? Misschien niet. Maar jongeren zijn alleen authentiek en zichzelf als ze opgaan in de tijd. Dan worden ze zelfsturend en laten ze zich inspireren in plaats van kennis te kopiëren. Dan ontmoet je de jongere zoals hij of zij is. Echt contact van mens tot mens. De leraren die in het geheugen blijven hangen zijn diegenen die veiligheid en vertrouwen creëren in een klascontext waar kinderen zichzelf kunnen zijn. Zo wordt onderwijs magie.
Een kind moet zich ontspannen. Een kind heeft recht om te lummelen. In een maatschappij waar presteren zo belangrijk is, is een veilig nest hebben broodnodig, dus ook een plek waar je niet echt iets hoeft te doen. Lummelen is de fase voorafgaand aan de creativiteit. Lummelt een zestienjarige? Maak je geen zorgen: het is wachten op de juiste context. Dat lijkt misschien een grap, maar is dat niet. Ontzettend veel jongeren hebben een startmotor die pas aanslaat in de juiste context. Die kansen samen met een kind zoeken, is een uitdaging voor ouders en leraren.