Appreciative Inquiry: meer dan 'positief'

Cette page n'est pas disponible en français Choisissez langues
Néerlandais, Anglais

Appreciative Inquiry is een ontwikkelaanpak met dialoog en reflectie rond krachtige vragen als belangrijke interventievorm. 'A human system moves in the direction of its questions', is een van de kernprincipes van AI. Het gaat dus om het stellen van de juiste vragen - die energie en nieuwe ideeën genereren.  

Tijdens de vijfde World Appreciative Inquiry Conference eind april, verzorgden prof. Ron Fry and prof. Gervase Bushe, een interessante keynote rond dit generatieve karakter van AI. Zoals Ron Fry het uitdrukt: "Wat me het meest aanspreekt aan AI is dat je met deze manier van werken mensen altijd in beweging zet. Weinig deelnemers komen naar een AI bijeenkomst met de wens om nog meer werk op hun bordje te stapelen; maar bijna iedereen pakt aan het eind activiteiten op. Er gebeurt iets tijdens die ontmoetingen. AI is generatief van aard."

 

Actie en energie

Maar wat is dat, generatief? Ron Fry beschrijft het als: “Het moment waarop een verbinding tussen mensen ontstaat die leidt tot meer dan een nieuw idee of inzicht. Het moment waarop die verbinding uitmondt in actie. Dat mensen niet wachten op de volgende vergadering, of op iemands initiatief. Ze doen zelf iets: starten een nieuwe onderneming op, proberen een andere aanpak uit, halen mensen bij elkaar.... Dat is voor mij de kracht van AI."

 

'Voorbij positief'

De keynote had de uitdagende titel 'beyond the positive', omdat beide sprekers een ontwikkeling zien die ze zorgen baart. 'Valt het jullie ook op dat 'Appreciative' soms meer aandacht krijgt dan het 'Inquiry' aspect? " vragen ze de zaal. "En, dat positiviteit soms wel een doel op zich lijkt te zijn in AI processen? In die gevallen gaan mensen wel weg met energie en een 'goed gevoel', maar het leidt niet echt ergens toe. Positiviteit trekt aan en we hebben het nodig, maar het is belangrijk dat we ons er niet in verliezen."

 

Ze benadrukken dat AI vooral gaat over het creëren van processen waar initiatief uit voortkomt: mensen handelen dan zonder dat ze iets gevraagd of opgedragen wordt. Ze staan op en ze komen in actie. Afgestemd op elkaar. Volgens Fry is de kernvraag van AI dus vooral: 'Hoe maken we 'generatieve' verbindingen: interacties waar energie, potentieel en 'levendigheid' ontstaan? Die ertoe leiden dat mensen nieuwe dingen creëren." Want dat is de kern van AI. Zoals Cooperrider het verwoordt: 'AI is about what gives life to a system.'

 

Transformatieve verandering

Fry en Bushe zijn uit op transformaties. Verandering die een echte verandering in zich heeft, in de zin dat er dingen gebeuren die normaal gesproken niet gebeurd zouden zijn in dat systeem. Wat is er nodig om ervoor te zorgen dat AI processen tot dat soort transformatie leiden?

Bushe: “Eén van de dingen die transformatieve verandering onderscheidt van incrementele, of 'gewone' verandering is dat in een transformatief proces het nieuwe idee altijd vanuit het systeem zelf blijkt te komen. Het wordt niet geimporteerd van buiten maar ontstaat in de groep. Mensen bedenken het zelf en daardoor komen ze in actie." 

“Een ander kenmerk van processen die tot transformatieve verandering leiden is dat er een generatieve metafoor ontstaat, ergens onderweg. Een beeld of concept dat het denken verandert, de horizon verlegt, waardoor mensen nieuwe dingen kunnen bedenken. Denk bijvoorbeeld aan 'duurzaam ondernemen' of ‘going green’….Nadat mensen die woorden of concepten hadden bedacht ontstond een stroom van nieuwe ideeën."

 

Moet het altijd positief zijn?

Met zichtbaar plezier gooit Gervase Bushe het in de groep: “Ik ben zelf niet zo overtuigd dat positiviteit echt nodig is voor generatief denken. Wat belangrijk is, is waarderen, waarderend kijken. Er is altijd iets te waarderen omdat het op de één of andere manier mensen energie geeft. Daar zoek je naar. Dat hoeft niet altijd beslist iets positiefs te zijn."

 

Deze uitspraken worden door het publiek met instemming begroet… Tijdens de eerste dag van de conferentie verscheen in een Vlaamse krant een artikel over de WAIC waarin AI werd neergezet als een 'positiviteitsbeweging'.  Zeer tot het ongenoegen van veel van de deelnemers, die AI zien als meer dan dat. Eén van hen, @gheysenssaskia, stuurt tijdens de keynote zelfs een tweet naar de krant: ‘#2012waic, Bushe generates a lot of agreement here: AI is not all about positivity’.

 

Welke vraag?

Om hun eigen uitspraak te toetsen leggen Fry en Bushe het publiek een vraag voor. "Als je AI zou willen gebruiken om een geweldig congres te ontwerpen, welke vraag zou je dan stellen?

1. Vertel me je topervaring van vorige conferenties waar je bent geweest (wanneer was je het meest gelukkig, het meest trots, vol energie….)  OF
2. Vertel me over de meest uitdagende ervaring die je ooit had op een conferentie - je voelde je gestretched (je denken op de kop gezet, je kreeg je waarden gespiegeld, je werd uitgedaagd je ideeen opnieuw te onderzoeken...)."

 

De vraag leidt tot verschillende zorgvuldig geformuleerde antwoorden van deelnemers uit de zaal:

• “Mijn idee van 'levendig' is heel erg die tweede vraag. Die gaat niet over oppervlakkige positiviteit maar over diepere beleving en verbinding."

• “De meest indrukkwekkende menselijke ervaringen komen vaak tot stand in de meest pijnlijke situaties. Het is belangrijk dat we die ook gebruiken, durven te onderzoeken en verkennen, dat we er niet van wegkijken...Dat we ze recht doen.“
• “Voor mij is het een en...en verhaal. Ik werk met mensen die ernstig ziek zijn, soms terminaal. Dan werken die positieve vragen ook heel goed."

 

Een scala aan emoties en ervaringen waarderen

Fry en Bushe knikken instemmend en concluderen: “Er is een verschil tussen waarderen en positief zijn. We kunnen een hele reeks aan emoties en gedachten waarderen, om te komen tot een generatief proces." Soms de positieve, soms ook de meer negatieve, of spannende.

 

Bushe voegt daar nog aan toe: “In sommige organisaties is het praten over dat wat goed gaat, niet aan de orde van dag. Of misschien zelfs een taboe, 'not-done'. In dat soort gevallen is het onderzoeken van het positieve lastig en oncomfortabel. Je stapt dan als het ware in de schaduwkant. Dat is per definitie lastig, en kan tegelijkertijd generatief zijn. Fitzgerald, Oliver & Hoaxey schreven daarover een boeiend artikel: ‘AI as a shadow process’.

 

Ze onderzoeken verder HOE je AI interventies zodanig kunt vormgeven dat er daadwerkelijk een generatief proces ontstaat. Met heel praktisch advies. Een blog over dat deel van de keynote vind je hier.

 

Meer lezen?

• Het ‘AI as a shadow process’ artikel vind je hier. Gervase Bushe schreef een antwoord erop, dat vind je hier.
• Achtergrondartikelen over 'positiviteit' en 'generativiteit' van AI vind je op Gervase Bushe zijn homepage (scroll naar beneden voor de publicaties)
• Deze blog verscheen tijdens de WAIC - in het Engels - op de conferentiesite.

 

Over 2012WAIC

De vijfde World Appreciative Inquiry Conference vond plaats van 25-28 April, 2012, in Gent. Ongeveer 600 deelnemers uit meer dan 45 verschillende landen namen deel. Zij deelden verhalen, case studies, theorie en tools over AI. Belangrijke auteurs zoals David Cooperrider, Diana Whitney, Ron Fry, Ken Gergen, Danielle Zandee waren allen daar en verzorgden keynotes. Onze collega's Luc Verheijen en Luk Dewulf waren deel van het organiserend comite en hadden een actieve rol in de voorbereiding en organisatie. Op de Conference Website 2012WAIC zijn alle keynotes als webcast terug te zien, en vind je blogjes met achtergrondinformatie en verslagjes van verschillende sessies.