Als het gaat om het verklaren van het gedrag van mensen in organisaties, weten we een heleboel. Vanuit verschillende vakgebieden en invalshoeken zijn verklaringen te geven voor waarom mensen doen wat ze doen en welke effecten dat heeft op anderen. En weten we goed wat er nodig is om dat te verbeteren: bekwaamheden ontwikkelen, het zelfbewustzijn vergroten en persoonlijke effectiviteit laten groeien. Maar er zit een grens aan de effecten van die persoonlijke ontwikkeling. Dan blijkt dat je je teamleden nog zo zorgvuldig kunt uitzoeken, maar dat je geen grip hebt op hun onderlinge spanningen. Of dat je in je plan van aanpak alle scenario’s had uitgedacht, maar dat er tóch iets onverwachts gebeurt. Die gebeurtenissen gaan de invloed van het individu of de logica van een lineaire redenering te boven.
Dit artikel gaat over die wereld: het systeem. Het gaat over de niet zichtbare, maar zeer voelbare elementen van samenzijn. De verhoudingen tussen mensen, rollen, posities in allerlei contexten. De mechanismen die in werking zijn tussen mensen, die verder gaan dan waardeoordelen, opvattingen of geloof. Dynamieken die er ‘gewoon’ blijken te zijn en in belangrijke mate bepalen hoe mensen zich binnen een systeem gedragen (Huguenin & Van Gestel, 2007; Stam, 2009). En hoe beter we zichtbaar kunnen maken hoe de niveaus van systeem en individu samenhangen, des te slimmer we ze kunnen inzetten voor een gewenste ontwikkeling. Het artikel laat zien hoe je deze systemische bron van informatie kun aanboren en benutten.